Bản tin Truyền hình TỪ HẦM LÒ ĐẾN CÁNH ĐỒNG XANH

Intro:

Với 49,6 triệu tấn khí nhà kính mỗi năm từ lúa gạo và áp lực chuyển đổi xanh trong ngành than đang đặt Việt Nam trước một bài toán sinh tồn. Tại COP26, chúng ta đã cam kết Net-Zero vào năm 2050. Để thực hiện điều đó, mục tiêu cắt giảm 43,5% khí nhà kính đã được xác lập.

​Cuộc chiến với khí mê-tan không chỉ nằm ở những hầm lò sâu hàng trăm mét, mà còn ở từng gốc rạ trên cánh đồng. Từ việc thay đổi công nghệ khai thác đến mô hình kinh tế tuần hoàn 1 triệu héc-ta lúa, Việt Nam đang quyết tâm biến phụ phẩm thành tài nguyên, biến thách thức thành cơ hội phát triển bền vững.

Lên title: TỪ HẦM LÒ ĐẾN CÁNH ĐỒNG XANH

Việt Nam mảnh đất hiền hòa, nơi những cánh đồng lúa trải dài bất tận và những hầm mỏ sâu thẳm trong lòng đất đã nuôi dưỡng bao thế hệ. Suốt hàng thập kỷ, lúa gạo và than đá không chỉ là sinh kế, mà còn là những cột trụ vững chãi bảo vệ an ninh lương thực và an ninh năng lượng quốc gia. Nhưng hôm nay, khi mẹ thiên nhiên đang lên tiếng trước những biến động khắc nghiệt của khí hậu, chúng ta đứng trước một bước ngoặt lịch sử.

Tại các diễn đàn quốc tế lớn như COP26 và COP28, Việt Nam đã khẳng định với thế giới về một tương lai không phát thải. Lời cam kết đưa phát thải ròng về mức bằng "0" vào năm 2050 không chỉ là một mục tiêu chính trị, mà là một cuộc cách mạng trong tư duy và hành động. Trong cuộc chiến ấy, khí mê-tan một sát thủ thầm lặng có khả năng gây hiệu ứng nhà kính mạnh mẽ đã được đưa vào tầm ngắm.

Hành trình giảm phát thải khí mê-tan của chúng ta bắt đầu từ những nơi khắc nghiệt nhất ttừ những lò sâu hàng trăm mét dưới lòng đất Quảng Ninh, cho đến những gốc rạ trên cánh đồng phương Nam đầy nắng gió. Đó là một hành trình của khoa học, của ý chí và của những trái tim trăn trở vì một Việt Nam xanh. Bản tin Truyền hình

XANH HÓA TRONG NHỮNG HẦM SÂU

Quảng Ninh đất mỏ anh hùng, khí mê-tan từ lâu đã là đối tượng được quản lý nghiêm ngặt vì sự an toàn của những người thợ mỏ. Nhưng giờ đây, việc kiểm soát loại khí này còn mang một sứ mệnh cao cả hơn là giảm dấu chân 0 của ngành công nghiệp khai khoáng.

Với lộ trình thực hiện Net-Zero không thể đảo ngược, Tập đoàn Công nghiệp Than - Khoáng sản Việt Nam (TKV) đang phải đối mặt với những thách thức chưa từng có. Các yêu cầu về chuyển đổi từ năng lượng hóa thạch sang năng lượng sạch đang trực tiếp định hình lại chiến lược phát triển của ngành.

Giai đoạn sau năm 2030, chúng ta sẽ không xây mới và loại bỏ dần các nhà máy nhiệt điện than. Nhưng hiện tại, khi than vẫn là nguồn năng lượng quan trọng, bài toán đặt ra là làm sao để vừa khai thác hiệu quả, vừa giảm thiểu tác động đến bầu khí quyển?

*Ông ĐỖ NGỌC TÚ - PGĐ Công ty Tuyển than Hòn Gai - TKV: "Hiện nay, chưa thể giảm phát thải bằng cách giảm sản lượng do than vẫn là nguồn năng lượng quan trọng của Quốc gia. Việc cần thiết là phải thay đổi công nghệ theo hướng tập trung hóa sản xuất, đồng thời áp dụng công nghệ khai thác và đào lò tiên tiến, hiện đại hơn… nhằm giảm tổn thất, tận thu tối đa tài nguyên."

Những giải pháp quyết liệt đã được đưa ra là đẩy mạnh ứng dụng khoa học kỹ thuật, đầu tư trang thiết bị hiện đại để loại trừ dần khí mê-tan ngay từ trong quá trình sản xuất. Ngành than đang nỗ lực nâng cao mức độ cơ giới hóa, tăng hiệu quả xúc bốc và vận chuyển để giảm thời gian lưu kho một trong những nguồn phát tán khí mê-tan ra môi trường.

Không chỉ dừng lại ở đó, thực hiện Quyết định 942 của Thủ tướng Chính phủ, Bộ Công Thương đang xây dựng kế hoạch hành động giảm phát thải khí mê-tan đến năm 2030 trong khai thác than và dầu khí. Một hướng đi triển vọng là áp dụng các phương pháp thu hồi và sử dụng khí mê-tan phù hợp với điều kiện thực tế, biến nó thành nguồn năng lượng phục vụ lại chính đời sống và sản xuất. Bản tin Truyền hình

* PGS.TS TRẦN XUÂN HÀ - Chuyên gia Địa chất: "Việc giảm phát thải khí mê-tan nhằm thực hiện Cam kết giảm phát thải khí mê-tan toàn cầu, phù hợp với điều kiện kinh tế-xã hội của đất nước. Đây là cơ hội để đổi mới công nghệ và nâng cao hiệu quả sản xuất, đảm bảo sinh kế bền vững cho người dân; giúp quản lý, khai thác sử dụng bền vững tài nguyên và hiệu quả sử dụng năng lượng; thúc đẩy phát triển kinh tế tuần hoàn, thúc đẩy đổi mới sáng tạo và phục vụ phát triển bền vững kinh tế-xã hội của đất nước." Truy xuất nguồn gốc nông sản

NÔNG NGHIỆP HỒI SINH TỪ PHỤ PHẨM

Rời những hầm lò sâu thẳm, chúng ta trở về với những cánh đồng lúa mênh mông biểu tượng của nền văn minh lúa nước. Nhưng đằng sau sự trù phú ấy là một thực tế đáng suy ngẫm ngành sản xuất lúa gạo chiếm tới 75% lượng khí thải mê-tan của ngành nông nghiệp Việt Nam. Nguyên nhân đến từ việc sử dụng nước chưa hiệu quả, lạm dụng phân bón, và đặc biệt là cách chúng ta xử lý rơm rạ sau thu hoạch.

Mỗi năm, Việt Nam tạo ra khoảng 47 triệu tấn rơm rạ, nhưng chỉ có 30% được thu gom. 70% còn lại, tương đương hàng chục triệu tấn, bị đốt bỏ trên đồng hoặc vùi vào ruộng ngập nước. Khói rơm bốc lên không chỉ làm cay mắt người đi đường, mà còn giải phóng hàng triệu tấn CO2, CH4 và các chất độc hại vào bầu không khí, gây ngộ độc hữu cơ cho chính vụ lúa sau.

Thế nhưng, chính từ những gốc rạ ấy, một cuộc hồi sinh đang diễn ra. Tại xã Vĩnh Thành, tỉnh An Giang, người nông dân đang học cách biến rác thành tài nguyên.

* Ông TRẦN VĂN THANH TUYỀN - Nông dân xã Vĩnh Thành, An Giang: "Do thấy khói bụi từ rơm rạ đốt ngoài đồng gây ô nhiễm môi trường, được sự giúp đỡ của khuyến nông huyện hỗ trợ xây dựng trang trại trồng nấm rơm trong nhà kính để giảm thiểu ô nhiễm môi trường không khí, tôi thấy rất hiệu quả nên rất tâm đắc."

Mô hình trồng nấm rơm trong nhà kính không chỉ giúp tận dụng diện tích, dễ chăm sóc mà còn mang lại thu nhập cao cho nông dân. Và câu chuyện không dừng lại ở đó, một chu trình kinh tế tuần hoàn khép kín đã được hình thành rơm rạ sau khi trồng nấm được tận dụng để ủ làm phân bón hữu cơ. Với sự hỗ trợ của men vi sinh Trichoderma, rơm phân hủy nhanh hơn, tạo ra nguồn dinh dưỡng dồi dào, giúp đất màu mỡ và giảm thiểu rủi ro sâu bệnh. Truy xuất nguồn gốc nông sản

Tại Ninh Bình, những buổi tập huấn kỹ thuật xử lý rơm rạ bằng chế phẩm sinh học cũng đang lan tỏa mạnh mẽ. Những người nông dân vốn quen với việc "phát hỏa" đồng ruộng giờ đây đã hiểu được giá trị của nguồn tài nguyên bị bỏ quên.

*TS. LƯƠNG HỮU THÀNH - Viện Môi trường Nông nghiệp Việt Nam: "Trong tiềm thức của bà con nông dân là sẽ giữ lại được chất dinh dưỡng đặc biệt là kali ở trong đất, điều này là không đúng. Nếu chúng ta áp dụng ủ rơm rạ làm phân bón thì một sào có thể quy đổi được 2 tạ phân hữu cơ. Hiệu quả của phương pháp ủ này ngoài giúp kháng bệnh còn tạo ra nhiều dinh dưỡng quan trọng khác cho cây trồng."

VÌ MỘT VIỆT NAM XANH VÀ BỀN VỮNG

Từ hầm lò đến cánh đồng, từ miền Bắc đến miền Nam, những nỗ lực giảm phát thải khí mê-tan đang kết nối lại thành một dòng chảy mạnh mẽ. Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cùng Viện Nghiên cứu lúa gạo quốc tế đang thực hiện dự án kinh tế tuần hoàn từ rơm, hỗ trợ đắc lực cho đề án 1 triệu héc-ta lúa chất lượng cao. Mục tiêu không chỉ là tăng thu nhập cho người dân mà còn là nâng tầm giá trị nông sản Việt Nam đạt tiêu chuẩn quốc tế về phát thải thấp. khí mê-tan

Tương lai của chúng ta đang được viết tiếp bởi những mô hình canh tác bền vững, bởi những công nghệ thu hồi khí mê-tan tiên tiến. Đó là một tương lai nơi ngành công nghiệp không còn gây áp lực lên môi trường, nơi nông nghiệp không chỉ nuôi sống con người mà còn nuôi dưỡng hệ sinh thái.

Chúng ta không chọn giữa phát triển kinh tế và bảo vệ môi trường mà chọn con đường phát triển kinh tế xanh, bền vững. Những thay đổi nhỏ từ mỗi gốc rạ, mỗi mét lò hôm nay sẽ góp phần vào nỗ lực chung của toàn cầu để giữ cho Trái đất mãi xanh. Truy xuất nguồn gốc nông sản

Hành trình Net-Zero còn dài và nhiều thử thách, nhưng với sự đồng lòng của Chính phủ, chuyên gia và mỗi người dân, Việt Nam đang vững bước tiến về phía trước một tương lai không khói bụi, một tương lai của sự thịnh vượng hài hòa cùng thiên nhiên.