Năm 2019, Công ty TNHH Nông nghiệp công nghệ cao Hồ Gươm - Sông Âm (Công ty Hồ Gươm Sông Âm) đưa về trồng thử nghiệm hơn 20ha vải không hạt tại xã Nguyệt Ấn, huyện Ngọc Lặc, tỉnh Thanh Hóa. Đây là giống vải có chất lượng cao, cùi mọng, giòn, trắng trong, có vị thanh mát và nhiều chất vi lượng quý, độ đường thấp, phù hợp với người bị bệnh lý tiểu đường. Ngoài ra, vải không hạt có giá bán cao hơn các loại vải thông thường từ 9 - 10 lần, đem lại hiệu quả kinh tế cao.

20ha đất trồng vải trước đây Công ty Hồ Gươm Sông Âm trồng mía, tuy nhiên giá trị kinh tế không như mong đợi. Việc chuyển đổi cơ cấu cây trồng ngắn ngày sang trồng cây ăn quả bước đầu đem lại hiệu quả. Vườn vải không hạt năm nay đã đậu quả, chỉ khoảng 1 tháng nữa sẽ cho thu hoạch, hứa hẹn bội thu.

Theo đánh giá của ông Nguyễn Văn Huệ, Giám đốc điều hành Công ty Hồ Gươm Sông Âm, cây vải không hạt phù hợp với thổ nhưỡng vùng đất Ngọc Lặc, trồng 3 năm đã cho quả bói. Việc chăm sóc giống vải này không khó, sau 6 năm Công ty đã làm chủ được quy trình trồng và chăm sóc. Tuy nhiên, yếu tố thời tiết không tính trước được, đặc biệt điều kiện thời tiết mỗi lần ra hoa đậu quả sẽ quyết định lớn tới năng suất.

Dẫn chúng tôi thăm vườn vải bạt ngàn, anh Bùi Đức Thủy, Phó Giám đốc phụ trách sản xuất Công ty Hồ Gươm Sông Âm chia sẻ: "Năm 2019, lần đầu tiên Công ty mang cây giống vải không hạt về trồng khảo nghiệm, lúc đó kinh nghiệm chưa có. Tôi cùng một số cán bộ kỹ thuật phải ra tận Lục Ngạn (Bắc Giang) là thủ phủ trồng vải của cả nước, ăn nằm nhiều ngày để học tập kinh nghiệm trồng và chăm sóc cây vải".

Anh Thủy quy hoạch, thiết kế đồng ruộng, hướng dẫn công nhân quy trình trồng, từ việc đào hố theo đúng kích thước, bón phân lót, trồng cây giống... Anh đã cùng hàng chục công nhân tự tay vun trồng, chăm sóc từng cây vải không hạt. Nhiều đêm anh không về nhà mà ở lại vườn cùng công nhân làm tới tận khuya cho kịp tiến độ trồng.

"Cũng như cây ăn quả khác, nếu không 'ngủ dưới gốc cây' thì sẽ không có thành quả. Đặc biệt với cây vải không hạt, do là giống nhập nội, chưa thích nghi với điều kiện thổ nhưỡng, khí hậu của Việt Nam nên mỗi lần vào mùa vụ tôi mất ăn mất ngủ, túc trực theo dõi diễn biến quá trình ra hoa, đậu quả. Cho tới lúc cây đậu quả vẫn chưa thể yên tâm vì phải thực hiện chăm sóc đặc biệt mới hình thành cùi, nếu không quả sẽ bị lép”, anh Thủy chia sẻ.

Ngày 14/6/2023, Công ty Hồ Gươm Sông Âm đã hoàn tất các thủ tục xuất khẩu 6 tạ quả vải không hạt sang Nhật Bản và 5 tạ sang Vương quốc Anh bằng đường hàng không. Vải không hạt được Công ty Hồ Gươm Sông Âm sản xuất theo quy trình GlobalGAP, đạt chứng nhận hữu cơ, đủ tiêu chuẩn xuất khẩu sang thị trường Nhật Bản, Canada và các nước EU.

Ông Nguyễn Văn Huệ cho biết, năm 2024, nhiều đối tác đã liên hệ đặt mua vải của Công ty với giá từ 350.000 - 400.000 nghìn đồng/kg. Năm 2025, có đơn vị đã đề nghị nghị hợp đồng bao tiêu sản phẩm. Tuy nhiên, hiện Công ty vẫn chưa ký hợp đồng vì còn phụ thuộc vào sản lượng cũng như giá thành khi vào vụ thu hoạch.

“Việc xuất khẩu hơn 1 tấn vải không hạt đầu tiên sang thị trường Nhật Bản và Vương quốc Anh năm 2023 là dấu mốc quan trọng mở ra cơ hội xuất khẩu sản phẩm nông nghiệp của Công ty nói riêng, ngành nông nghiệp tỉnh Thanh Hóa nói chung. Để các mặt hàng trái cây, rau quả xuất khẩu vào thị trường khó tính như các nước châu Âu, phải đáp ứng các tiêu chuẩn về an toàn vệ sinh thực phẩm, kiểm soát dư lượng thuốc bảo vệ thực vật, kiểm soát đối với thực phẩm biến đổi gen (GMO), truy xuất nguồn gốc, tuân thủ quy trình sản xuất thực phẩm an toàn”, ông Huệ nói.

Công ty Hồ Gươm Sông Âm cũng đã liên kết với Viện Di truyền Nông nghiệp (Bộ Nông Nghiệp và Môi trường) để nhân giống vải không hạt và đăng ký bảo hộ bản quyền giống để đảm bảo các điều kiện cung ứng giống ra thị trường.

Vải không hạt được Công ty Hồ Gươm Sông Âm lấy tên là “Vải Ngọc” với ý nghĩa là giống vải quý như ngọc và gắn liền với vùng đất trồng thử nghiệm Ngọc Lặc. Đầu năm 2025, Công ty đã trồng thêm 20ha, kế hoạch sẽ mở rộng thêm 40ha vào năm 2026, nâng tổng diện tích trồng vải không hạt lên 80ha.