Trao đổi với Báo Nông nghiệp và Môi trường, ông Nghiêm Văn Tuấn - Phó Giám đốc Đài Viễn thám Quốc gia cho biết, công nghệ viễn thám đã thể hiện ưu thế trong kiểm kê rừng, đất đai và tới đây là giám sát tài nguyên, biến đổi khí hậu. 

* Ông đánh giá như thế nào về vai trò cơ sở dữ liệu viễn thám trong công tác quản lý ngành Nông nghiệp và Môi trường?

Ông Nghiêm Văn Tuấn : Dữ liệu viễn thám là dữ liệu rất quan trọng trong công tác xây dựng cơ sở dữ liệu Quốc gia đã được hoàn thiện năm 2024. Trong đó, đã tích hợp hết các dữ liệu từ năm 1990 cho đến giai đoạn 2024. Hiện nay, công tác này vẫn đang tiếp tục được cập nhật từ các dữ liệu viễn thám mới thu nhận từ năm 2024.

Việc cung cấp dữ liệu viễn thám trước hết thực hiện nhiệm vụ chính trị của Bộ Nông nghiệp và Môi trường.

Nhiệm vụ lớn nhất cung cấp các cơ sở dữ liệu viễn thám quốc gia là liên quan đến đất đai. Nhất là giai đoạn cả nước kiểm kê đất đai qua từng thời kỳ năm 2005-2015-2020 và các chu kỳ tiếp theo. Nhiệm vụ thứ 2, tổng kiểm kê rừng toàn quốc trong chu kỳ 2015-2020 -2025.

Trong năm 2024, Cục Viễn thám quốc gia đã cung cấp dữ liệu viễn thám SPOT 6, độ phân giải 1,5m cho toàn bộ 5 tỉnh Tây Nguyên để kiểm kê rừng. Hiện nay, vẫn đang tiếp tục cung cấp dữ liệu cho 30 các tỉnh, TP để phục vụ công tác kiểm kê rừng.

Trong giai đoạn tới, Cục sẽ cung cấp dữ liệu nền tảng viễn thám để phục vụ cho giám sát kiểm kê đất đai chu kỳ tiếp theo. Ngoài lĩnh vực lâm nghiệp và đất đai, Cục cung cấp nhiều dữ liệu phục vụ công tác đo đạc bản đồ, môi trường.

Bên cạnh đó,  hiện tại, Cục cung cấp cho các địa  phương sử dụng dữ liệu viễn thám để phục vụ công tác giám sát quản lý nông nghiệp và phục vụ công tác khác liên quan quốc phòng, an ninh.

* Ông có thể nói cụ thể hơn về vai trò viễn thám trong việc phục vụ công tác quản lý rừng?

Ông Nghiêm Văn Tuấn: Hiện nay, ngoài việc cung cấp dữ liệu cho các cơ quan quản lý rừng, các địa phương có thể sử dụng dữ liệu viễn thám để rà soát dữ liệu mang tính lịch sử để theo dõi diễn biến về diện tích rừng. Chúng tôi hỗ trợ cho cơ quan điều tra xử lý các vấn đề vi phạm, quản lý khai thác rừng của cả chủ thể quản lý rừng tại địa phương.

Bên cạnh đó, nhiều cá nhân sử dụng dữ liệu viễn thám để đánh giá việc áp đơn giá trong khoán bảo vệ rừng để đảm bảo lợi ích của người dân. Đồng thời, trên thực tế đang có nhiều nguồn dữ liệu viễn thám được lấy từ các cơ quan cung cấp khác. Tuy nhiên, dữ liệu đó chỉ mang tính tham khảo, không phải nguồn dữ liệu chính thống. Vì vậy, người dân và các tổ chức có thể tham khảo nguồn dữ liệu và liên hệ lại với Cục Viễn thám Quốc gia để có thông tin chính thức. Bởi, thông tin từ Cục có chất pháp lý cao nhất.

* Hiện tại, việc chuẩn bị các dữ liệu phục vụ cho công việc kiểm kê rừng của các địa phương đang được tiến hành đến đâu, thưa ông?

Ông Nghiêm Văn Tuấn: Năm 2024 -2025 các địa phương đã liên hệ với Cục Viễn thám Quốc gia để đăng ký sử dụng dữ liệu viễn thám SPOT 6, độ phân giải 1,5m. Bức ảnh này yêu cầu chụp mới trong vòng 1 năm. Cục Viễn thám đã tiếp nhận nhiều đơn hàng và sẵn sàng chuyển giao dữ liệu để phục vụ các địa phương trong công tác kiểm kê rừng.

* Thời gian tới, cơ sở dữ liệu viễn thám sẽ được khai thác và sử dụng như thế nào để khai thác tối đa hiệu quả, thưa ông? 

Ông Nghiêm Văn Tuấn: Đài Viễn thám Quốc gia sẽ tiếp tục phát triển cơ sở dữ liệu viễn thám đa thành phần theo hướng hệ thống toàn bộ cơ sở dữ liệu quản lý phục vụ cho các cơ quan Nhà nước, tổ chức, cá nhân. Trước hết, phát triển việc thu nhận dữ liệu viễn thám đa độ phân giải, đa chủng loại để phục vụ cho việc giám sát từ quy mô quốc gia đến địa phương.

Đối với quy mô Quốc gia, dữ liệu viễn thám phát triển theo hướng dữ liệu có độ phân giải cao 1 - 30m. Đối với địa phương và các khu vực đòi hỏi độ chi tiết cao, hiện nay chúng tôi vận hành trạm dữ liệu 0,5m đảm bảo cho việc giám sát chi tiết về đất đai và các hoạt động khác quy mô địa phương với độ chính xác cao.

Bên cạnh đó, chúng tôi hướng đến việc phát triển hệ thống  phân tích và xử lý dữ liệu thông minh để hỗ trợ cho công tác quản lý Nhà nước và phục vụ đại đa số người dân. Mục tiêu của Cục Viễn thám quốc gia là "phổ cập" để dữ liệu viễn thám không quá xa vời với người dâ; để người dân và các tổ chức không có chuyên môn sâu về viễn thám có thể tiếp cận, ứng dụng dữ liệu viễn thám phục vụ cho công tác như quy hoạch không gian, giám sát hoạt động môi trường, nông nghiệp, lâm nghiệp, hoạt động phát triển đô thị, giao thông.

Đồng thời, hướng đến việc cung cấp các bộ ảnh có quy mô quốc gia phục vụ cho việc chuyển đổi số của các cơ quan TW, địa phương; tích hợp dữ liệu với hạ tầng dữ liệu quốc gia để phục vụ cho công tác quản lý Nhà nước.

Xin cám ơn ông!