Quản lý nước hiệu quả bằng AWD

Thực hiện Đề án “Phát triển bền vững 1 triệu ha lúa chất lượng cao và phát thải thấp vùng ĐBSCL đến năm 2030”, tỉnh An Giang đã triển khai công nghệ quản lý nước thông minh, đặc biệt là kỹ thuật tưới ngập - khô xen kẽ (AWD). Công nghệ này được tích hợp vào hệ thống đo đạc, báo cáo và thẩm định (MRV), là hoạt động cốt lõi trong quản lý phát thải khí nhà kính trong trồng lúa.

Trong đó, Trung tâm Khuyến nông tỉnh An Giang được giao nhiệm vụ triển khai Dự án Khuyến nông Trung ương “Xây dựng mô hình canh tác lúa giảm phát thải phục vụ phát triển bền vững vùng nguyên liệu lúa gạo xuất khẩu ĐBSCL”. Trọng tâm của Dự án là áp dụng cảm biến IoT, hệ thống đo mực nước tự động và các thiết bị theo dõi phát thải tại 4 hợp tác xã thuộc 3 vùng sinh thái đặc trưng của tỉnh.

Ông Lê Văn Dũng, Phó Giám đốc Trung tâm Khuyến nông tỉnh An Giang cho biết, qua các vụ triển khai cho thấy, hệ thống cảm biến AWD đã thu thập đầy đủ thông tin quan trắc, kết cấu đất, mực nước mặt ruộng và lượng phát thải. Nhờ ứng dụng công nghệ, quy trình canh tác lúa được tối ưu hóa, giảm lượng nước tưới, giảm giống gieo sạ, giảm phân bón và hạn chế phát sinh khí thải.

Theo kết quả đánh giá, khi nông dân áp dụng đúng quy trình AWD, lượng phát thải khí nhà kính trên ruộng giảm 40 - 50%, rễ lúa ăn sâu, cây cứng cáp hơn, chống chịu sâu bệnh tốt hơn và cho năng suất ổn định.

Trên cánh đồng lúa của Hợp tác xã Nông nghiệp Tân Thuận (xã Mỹ Thuận), mô hình tưới ngập - khô xen kẽ đã chứng minh hiệu quả rõ rệt: đất được “thở”, độc tố thoát ra ngoài, cây lúa phát triển khỏe, giảm sâu bệnh và tiết kiệm chi phí sản xuất. Ngoài ra, mô hình còn mở ra cơ hội tham gia thị trường tín chỉ carbon, tạo nguồn thu nhập tăng thêm cho nông dân sau này.

AWD không chỉ là biện pháp canh tác tiên tiến mà còn là bước đột phá để các địa phương ĐBSCL thích ứng với biến đổi khí hậu, nhất là trong bối cảnh nguồn nước ngày càng khan hiếm.

Khuyến nông chuyển giao công nghệ

Song song với công nghệ, yếu tố quyết định thành công của AWD tại An Giang chính là đội ngũ cán bộ khuyến nông. Đây là lực lượng trực tiếp hướng dẫn nông dân lắp đặt cảm biến, theo dõi kết quả đo đạc, điều chỉnh chế độ tưới và vận hành hệ thống MRV. Dữ liệu thu thập từ các cảm biến được phân tích và so sánh với thực tiễn đồng ruộng, từ đó đưa ra khuyến cáo phù hợp cho từng hợp tác xã.

Trên cánh đồng tham gia Đề án 1 triệu ha lúa chất lượng cao của Hợp tác xã Dịch vụ nông nghiệp Thanh niên Phú Hòa (xã Tân Hội), Trung tâm Khuyến nông An Giang phối hợp cùng Công ty TNHH LuaGPT đã triển khai công nghệ cảm biến nước thông minh, giúp tăng độ chính xác.

Ông Trần Đức Hải Du, Giám đốc Công ty TNHH LuaGPT cho biết: “Hệ thống cảm biến AWD kết hợp AI giúp tăng độ chính xác và khách quan của dữ liệu, giảm nhân lực đo đạc thủ công. Dữ liệu mực nước, kết cấu đất và phát thải được định vị GPS và truyền tự động về trung tâm xử lý - nơi hệ thống sẽ phân tích và đưa ra gợi ý về thời điểm xiết nước hoặc tưới bổ sung”.

Ưu điểm của công nghệ này là tất cả được lưu trữ trên nền tảng điện toán đám mây, đảm bảo minh bạch và không thể can thiệp. Dữ liệu còn được báo cáo trực quan theo thời gian thực qua ứng dụng LuaGPT giúp cán bộ khuyến nông và nông dân giám sát toàn bộ quá trình sản xuất.

Tuy nhiên, để chuyển giao nhân rộng mô hình này, Phó Giám đốc Trung tâm Khuyến nông An Giang Lê Văn Dũng kiến nghị cần có chính sách đầu tư cơ giới hóa và hỗ trợ thiết bị cảm biến giúp nông dân và hợp tác xã tiếp cận công nghệ dễ dàng hơn. Khi công cụ được thống nhất, cán bộ khuyến nông tại cơ sở sẽ vận hành thuận lợi, giảm chi phí và nâng cao hiệu quả so sánh dữ liệu giữa các mô hình.

Triển khai Dự án “Cánh đồng lớn đáp ứng vùng nguyên liệu và ứng phó biến đổi khí hậu vụ đông xuân 2025 - 2026”, Trung tâm Khuyến nông tỉnh An Giang sẽ xây dựng 3 cánh đồng tại 3 xã: Gò Quao, Vĩnh Hòa Hưng và Định Hòa. Theo đó, ngoài chuyển giao kỹ thuật, hỗ trợ lúa giống, một phần vật tư đầu vào, mỗi cánh đồng diện tích tối thiểu 50ha sẽ được trang bị 5 thiết bị cảm biến AWD quản lý nước.

Với diện tích lúa lớn nhất vùng ĐBSCL, mỗi năm gieo trồng khoảng 1,3 triệu ha, An Giang đặt mục tiêu đến năm 2030 có gần 353.000ha tham gia Đề án 1 triệu ha lúa chất lượng cao, phát thải thấp. Điều này đòi hỏi sự vào cuộc mạnh mẽ của hệ thống khuyến nông từ tỉnh đến cơ sở cùng khả năng chuyển giao, đào tạo và đồng hành với nông dân trong suốt quá trình sản xuất.

Công nghệ AWD kết hợp cảm biến, trí tuệ nhân tạo và quy trình MRV đang mở ra hướng đi mới cho sản xuất lúa gạo của An Giang với mục tiêu giảm phát thải, tiết kiệm nước, nâng cao chất lượng, tăng thu nhập cho nhà nông.