Cần sự chỉn chu

Bộ Nông nghiệp và Môi trường đã ký các nghị định thư về xuất khẩu ớt, chanh leo, tổ yến, cám gạo sang Trung Quốc, cùng thỏa thuận hợp tác bảo vệ môi trường và địa khoa học.

Các văn bản trên được ký kết trong khuôn khổ chuyến thăm chính thức của Tổng Bí thư, Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đến Việt Nam, từ ngày 14 đến 15/4.

Các nghị định thư được ký kết gồm: Nghị định thư về yêu cầu kiểm dịch thực vật đối với quả ớt xuất khẩu từ Việt Nam sang Trung Quốc; Nghị định thư về yêu cầu kiểm dịch thực vật đối với quả chanh leo xuất khẩu từ Việt Nam sang Trung Quốc; Nghị định thư về yêu cầu an toàn và kiểm dịch động, thực vật đối với cám gạo và cám làm nguyên liệu thức ăn chăn nuôi xuất khẩu của từ Việt Nam sang Trung Quốc; Nghị định thư về các yêu cầu kiểm dịch, kiểm tra và vệ sinh thú y đối với các sản phẩm tổ yến thô và tổ yến sạch xuất khẩu từ Việt Nam sang Trung Quốc.

Ngày 24/3 vừa qua, Công ty Cổ phần Nông sản Nam Đô tổ chức lễ ký kết với đối tác nhập khẩu phía Trung Quốc và vận chuyển 24 tấn sầu riêng đông lạnh từ nhà máy tại huyện Krông Pắc, Đắk Lắk lên đường sang Trung Quốc. Đây là lô hàng sầu riêng đông lạnh đầu tiên của Việt Nam xuất khẩu sang Trung Quốc sau khi hai nước ký Nghị định thư về việc xuất khẩu sầu riêng đông lạnh vào ngày 19/8/2024. Lô hàng được lấy mẫu lưu và kiểm tra lần cuối trước khi xuất xưởng và đóng lên container vận chuyển ra cửa khẩu.

Theo ông Tô Vạn Quang, Phó Chủ tịch Hiệp hội doanh nghiệp Việt Nam - Trung Quốc tại Quảng Tây, việc ký kết nêu trên cho thấy ý nghĩa sâu sắc về mặt chính trị và chiến lược.

“Đây không chỉ thể hiện sự coi trọng của Trung Quốc đối với quan hệ Việt - Trung, mà còn là bước đi cụ thể nhằm hiện thực hóa nhận thức chung của các lãnh đạo cấp cao, hướng tới quan hệ thương mại song phương cân bằng và phát triển ở tầm cao mới. Trong bối cảnh môi trường thương mại toàn cầu đầy biến động, việc Trung Quốc và Việt Nam thúc đẩy hợp tác nông sản còn mang ý nghĩa tích cực đối với sự ổn định thương mại khu vực và thế giới”, ông Tô nói.

Trong bối cảnh kinh tế toàn cầu đang ngày càng bất ổn, hai nước đã thúc đẩy nhanh hợp tác thương mại nông sản, thể hiện rõ mong muốn hợp tác cùng thắng lợi trong môi trường quốc tế phức tạp.

Mặt khác, với lợi thế vị trí địa lý gần gũi và hệ thống logistics đang hoàn thiện, nông sản Việt Nam có ưu thế rõ rệt về giá cả và thời gian vận chuyển - điều mà nhiều quốc gia khác khó có thể sánh được.

Việc ký kết các nghị định thư lần này chính là bước đi thiết thực nhằm phát huy thế mạnh bổ sung giữa hai bên, thúc đẩy thương mại nông sản phát triển ổn định và bền vững.

Tuy nhiên, vấn đề ở chỗ một số doanh nghiệp, thương lái còn nặng tư duy “ăn xổi”, dùng chiêu trò đẩy giá nông sản lên cao tới phi lý. “Việc này không mới, tôi nghĩ doanh nghiệp Việt Nam, nhất là những doanh nghiệp làm ăn chân chính là đối tượng chịu thiệt hại từ những chiêu trò kinh doanh không lành mạnh. Nông dân là đối tượng thiệt hại nặng nhất”.

Ông Tô nhấn mạnh việc người tiêu dùng Trung Quốc “ngày càng khắt khe”. Áp lực từ khách hàng, từ các quy định chặt chẽ của hải quan, kiểm dịch Trung Quốc, khiến doanh nghiệp nước bạn “không dám làm bừa”, bởi hậu quả rất có thể là án tù.

Trong khi đó, các “đối thủ” của nông sản Việt tại Đông Nam Á đang không ngừng thích nghi với các yêu cầu của thị trường 1,4 tỷ dân.

Tăng trưởng mạnh

Bất chấp những biến động từ cuối năm ngoái, ông Tô cho rằng: Xét về xu hướng tiêu dùng tại thị trường Trung Quốc, các mặt hàng như ớt, chanh dây, tổ yến và cám gạo trong những năm gần đây đều ghi nhận sự tăng trưởng mạnh mẽ.

Trung Quốc là thị trường lớn với cơ cấu người tiêu dùng đa dạng, nhu cầu đối với nông sản không ngừng nâng cao. Ớt và chanh dây được ưa chuộng nhờ hương vị đặc trưng, có chỗ đứng trong ngành hàng gia vị và nước trái cây; tổ yến là sản phẩm bổ dưỡng cao cấp có nhu cầu ổn định; trong khi đó, cám gạo đang ngày càng được quan tâm trong ngành thực phẩm dinh dưỡng và chế biến thức ăn chăn nuôi”.

Tuy nhiên, người tiêu dùng Trung Quốc ngày càng chú trọng đến chất lượng, an toàn và khả năng truy xuất nguồn gốc sản phẩm, đồng thời các quy định giám sát hải quan cũng ngày càng nghiêm ngặt. Do đó, doanh nghiệp Việt Nam khi tiếp cận thị trường Trung Quốc cần đặc biệt lưu ý đến tiêu chuẩn chất lượng, nhãn mác, quy trình thông quan... để tránh những rủi ro không đáng có.

Tại miền Bắc của Trung Quốc, một số doanh nghiệp nhập khẩu nông sản, khẳng định với báo Nông nghiệp và Môi trường về việc “Trung Quốc vẫn sẽ dẫn ngôi đầu về nhập khẩu nông sản Việt Nam”.

Đại diện một công ty nhập khẩu chuối tại Tân Phát Địa - chợ đầu mối nông sản lớn nhất Bắc Kinh, cho biết: “Trong tháng 4/2025, nhiều trang mạng phân tích thị trường nông sản, đều nhắc đến sự kiện 200 container chuối từ Việt Nam”.

Lô chuối này đến từ Công ty Hoàng Anh Gia Lai của Bầu Đức. Giới phân tích nông sản Trung Quốc đánh giá cao doanh nghiệp Việt Nam ở năng suất vườn trồng có thể đạt mức 7.000 tấn. Hiện tại, Hoàng Anh Gia Lai được cho là mỗi tuần xuất khẩu 200 container chuối cho riêng thị trường Trung Quốc, ngoài ra còn xuất sang Nhật Bản, Hàn Quốc.

“Có vẻ như, sầu riêng Việt Nam có giá trị cao và nổi tiếng, nên người ta quên mất các nông sản khác”, Triệu Cổ Thành, đại diện một doanh nghiệp nhập khẩu nông sản ở Tân Phát Địa, cho biết.

Ông Triệu nhấn mạnh việc Hoàng Anh Gia Lai ban đầu chỉ “có vài container chuối” sang Trung Quốc, song con số hiện tại là 200 container mỗi tuần.

“Vấn đề không nằm ở các quy định, mà nằm ở việc doanh nghiệp tuân thủ nghiêm túc các tiêu chuẩn kỹ thuật đã ký trong Nghị định thư và các văn bản liên quan”, ông Triệu Cổ Thành, đại diện một doanh nghiệp nhập khẩu nông sản ở Tân Phát Địa chia sẻ.