Nhạc sĩ Dương Thiệu Tước mơ tiên trong bóng chiều xưa

Nhạc sĩ Dương Thiệu Tước sinh năm 1915 tại Vân Đình, Ứng Hòa, Hà Nội. Ông nội của nhạc sĩ Dương Thiệu Tước là danh sĩ Dương Khuê, một người bạn tâm giao mà nhà thơ Nguyễn Khuyến từng có bài thơ “Khóc Dương Khuê” tiễn biệt day dứt: “Bác Dương thôi đã thôi rồi/ Nước mây man mác ngậm ngùi lòng ta”.

Có năng khiếu thiên bẩm và được tạo điều kiện tiếp xúc âm nhạc từ nhỏ, nhạc sĩ Dương Thiệu Tước điêu luyện nhiều loại đàn khác nhau, từ các loại đàn dân tộc đến các loại đàn phương Tây. Vì vậy, ngoài việc mở một tiệm bán đàn trên phố Cửa Nam, nhạc sĩ Dương Thiệu Tước cùng nhạc sĩ Thẩm Oánh và nhạc sĩ Nguyễn Thiện Tơ thành lập ban nhạc “Hoa lưu ly” nức tiếng Hà Nội đầu thập niên 30 của thế kỷ 20.

Thời niên thiếu, nhạc sĩ Dương Thiệu Tước từng hứa hôn với người đẹp Vi Kim Ngọc, con gái Tổng đốc Vi Văn Định. Tuy nhiên, mối duyên ngỡ chừng môn đăng hộ đối ấy lại không thành, do sự khác biệt quan niệm sống giữa nhạc sĩ Dương Thiệu Tước và người đẹp Vi Kim Ngọc. Năm 1934, nhạc sĩ Dương Thiệu Tước đám cưới với cô dâu Lương Thị Thuần. Hai năm sau, năm 1936, người đẹp Vi Kim Ngọc đám cưới với giáo sư Nguyễn Văn Huyên.

Cuộc hôn nhân giữa nhạc sĩ Dương Thiệu Tước và bà Lương Thị Thuần kéo dài 15 năm. Họ có chung với nhau cả thảy 5 người con. Bà Lương Thị Thuần chăm lo gia đình, để nhạc sĩ Dương Thiệu Tước thỏa sức theo đuổi đam mê. Giai đoạn phu thê với bà Lương Thị Thuần cũng là những ngày tháng nhạc sĩ Dương Thiệu Tước góp phần định hình nền tân nhạc Việt Nam, như ông từng bày tỏ: “Âm nhạc cải cách đã trỗi dậy và đã gieo vào tâm hồn ta những ý niệm tươi đẹp của một nền âm nhạc Việt Nam tương lai, cái ảnh hưởng mãnh liệt sâu xa của nó đan xen với mạch sống hằng ngày của mỗi người”.

Nhạc sĩ Dương Thiệu Tước mơ tiên trong bóng chiều xưa

Sau ca khúc đầu tay “Tâm hồn anh trao em” viết năm 1936, nhạc sĩ Dương Thiệu Tước có một loạt ca khúc lan tỏa mạnh mẽ trong công chúng như “Tiếng xưa”, “Kiếp hoa”, “Thuyền mơ”, “Vọng chinh phu”, “Dưới ánh trăng”, “Trời xanh thẳm”… Đáng lưu ý, ở thời kỳ này, nhạc sĩ Dương Thiệu Tước công bố ca khúc nổi tiếng “Ngọc lan” vẫn còn vang vọng đến hôm nay.

(Trích băng ghi âm ca khúc “Ngọc lan”, do ca sĩ Hồng Nhung hát)

Cuối năm 1948, cuộc hôn nhân giữa nhạc sĩ Dương Thiệu Tước và bà Lương Thị Thuần chấm dứt. Bà Lương Thị Thuần một mình nuôi các con khôn lớn và cùng các con sang Đức định cư.

Người vợ thứ hai bước vào cuộc đời nhạc sĩ Dương Thiệu Tước là ca sĩ lừng danh Minh Trang. Vốn thuộc dòng dõi trâm anh thế phiệt ở Huế, ca sĩ Minh Trang có họ tên khai sinh là Nguyễn Thị Ngọc Trâm. Năm 20 tuổi, bà Nguyễn Thị Ngọc Trâm kết hôn với một trí thức hoàng tộc là giáo sư Ưng Quả, và có hai người con Bửu Minh và Đoan Trang. Sau Cách mạng tháng Tám 1945, giáo sư Ưng Quả và bà Nguyễn Thị Ngọc Trâm đường ai nấy đi. Giáo sư Ưng Quả ở lại cố đô, còn bà Nguyễn Thị Ngọc Trâm đưa hai người con vào Sài Gòn sinh sống. Cùng với nghề phát thanh viên cho Đài phát thanh Pháp Á, bà Nguyễn Thị Ngọc Trâm đi hát với nghệ danh Minh Trang được ghép từ tên của hai người con.

Nhạc sĩ Dương Thiệu Tước mơ tiên trong bóng chiều xưa

Năm 1949, ca sĩ Minh Trang có dịp ra Hà Nội biểu diễn. Trong một buổi giao lưu với giới âm nhạc Hà Nội, ca sĩ Minh Trang đã hạnh ngộ nhạc sĩ Dương Thiệu Tước. Khoảnh khắc lương duyên với người đàn ông tài hoa lớn hơn mình 6 tuổi, được ca sĩ Minh Trang hồi tưởng: “Mặc cho các bạn khác rối rít, ông Dương Thiệu Tước im lặng từ đầu đến cuối. Chỉ nhìn thôi. Lâu lâu mới mỉm cười. Sự xa cách, lặng lẽ của ông khiến tôi càng thêm chú ý. Trước khi gặp gỡ, tôi đã từng hát nhạc Dương Thiệu Tước nên tôi cũng rất ao ước được tương phùng ông ấy. Sau đó tôi về Sài Gòn, chúng tôi thư từ cho nhau, thấy hợp, rồi thành đôi”.

Giai đoạn chàng ở Hà Nội còn nàng ở Sài Gòn, đã tạo ra dòng âm thanh khắc khoải trong trái tim nhạc sĩ Dương Thiệu Tước. Ca khúc đầu tiên nhạc sĩ Dương Thiệu Tước viết tặng ca sĩ Minh Trang có tên gọi “Phút say hương” gợi nhắc cuộc chạm mặt định mệnh của họ: “Nhớ những phút vui đêm thâu/ Thả hồn mơ cùng mây gió tới đâu/ Nhớ những phút vui bên nhau/ Tìm hồn hoa nhìn trăng khuất non xa/ Ôi say dắm lòng áng hương trầm/ Run tơ mềm trên phím xuân”.