Kịch bản Radio Thủy lợi

Phạm Huy – Võ Hà

Mỗi hồ đập là một điểm cảnh báo trong mùa mưa bão

MỖI HỒ ĐẬP LÀ MỘT ĐIỂM CẢNH BÁO TRONG MÙA MƯA BÃO

MC1: Thưa quý vị và bà con, mỗi năm, cứ đến mùa mưa bão là nỗi lo về an toàn hồ đập, kênh mương… lại trỗi dậy, len lỏi trong từng cuộc trò chuyện của người dân vùng hạ du. Những công trình tưởng như vô tri, vô giác ấy - lại đang gánh trên mình trách nhiệm bảo vệ hàng ngàn hecta đất sản xuất và từng mái nhà, từng cuộc sống bình yên.

Quảng Ngãi hiện có hơn 1.478 công trình thủy lợi đang đảm nhận nhiệm vụ cấp nước tưới, giảm lũ, và ổn định sản xuất. Nhưng thiên nhiên thì không dễ đoán định – chỉ một đợt mưa lớn cũng có thể khiến nhiều tuyến kênh bị bồi lấp, hồ đập xuất hiện vết nứt, thậm chí đe dọa sự an toàn của cả cộng đồng dân cư vùng thấp.

Trong chương trình hôm nay, chúng ta sẽ cùng đi dọc những tuyến kênh từng nứt gãy sau mưa lũ, gặp những người âm thầm trực gác suốt 24 giờ trong thời điểm căng thẳng nhất của mùa bão, và lắng nghe những giải pháp từ ngành thủy lợi để giữ bình an cho từng thôn xóm.

MC2: Thiên tai không bao giờ báo trước. Có nơi đang nắng bỗng chốc mưa ào đến, có hồ nước vốn yên ả bỗng trở nên hung dữ chỉ sau một đêm. Và cũng chỉ sau một đợt mưa kéo dài từ cuối tháng 10 đến đầu tháng 11 vừa qua, nhiều tuyến kênh ở Quảng Ngãi đã xuất hiện tình trạng vỡ kênh, sạt lở, bồi lấp hàng nghìn mét, ảnh hưởng trực tiếp đến vụ Đông Xuân. Để hình dung rõ hơn thiệt hại, xin mời quý vị đến chia sẻ từ Ông NGUYỄN THANH HÙNG PGĐ Công ty TNHH MTV Khai Thác Công Trình Thủy Lợi Quảng Ngãi.

BĂNG 1  Ông NGUYỄN THANH HÙNG

PGĐ Công ty TNHH MTV Khai Thác Công Trình Thủy Lợi Quảng Ngãi

MC2: Thưa quý vị, nghe những con số đó, hẳn chúng ta cũng cảm nhận được áp lực khủng khiếp đè nặng lên hệ thống thủy lợi. Nhưng áp lực ấy không chỉ đến từ thiên nhiên mà còn đến từ trách nhiệm phải đảm bảo nước tưới đúng mùa vụ, không để ruộng đồng khô hạn, không để người dân phải hoang mang vì “điều gì sẽ xảy ra nếu hồ đập không trụ nổi sau một trận mưa lớn?”.Vậy ngành chức năng đang phản ứng ra sao? Những chỉ đạo nào đã được đưa ra ngay sau đợt mưa bất thường? Và giải pháp nào được ưu tiên để bảo đảm hồ đập không chỉ chống chịu với thiên tai, mà còn phục vụ tốt cho sản xuất? Xin mời quý vị lắng nghe chia sẻ từ Ông VÕ ANH TÙNG Phó Chi cục trưởng Chi cục Thủy lợi tỉnh Quảng Ngãi.

BĂNG 2 Ông VÕ ANH TÙNGPhó Chi cục trưởng Chi cục Thủy lợi tỉnh Quảng Ngãi

MC2: Thưa quý vị, hình dung một con kênh sau bão: đất đá bồi lấp gần đầy lòng dẫn, nước chỉ còn chảy lắt lay, hai bên bờ cây cỏ đổ rạp. Nhưng vài ngày sau, trên chính tuyến kênh ấy – lại là hình ảnh các thủy nông viên cầm cuốc, cầm xẻng, gỡ từng tảng đất, khai từng đường thoát nước… để những giọt nước quý giá kịp trở về ruộng đồng. Những con người ấy thường không lên báo, cũng chẳng xuất hiện trên truyền thông – nhưng chính họ là “mắt xích cuối cùng” quyết định nước có đến được ruộng hay không. Họ không làm ở văn phòng, mà làm ở những nơi khó khăn nhất của công trình. Xin mời quý vị gặp Ông ĐOÀN MINH TRUNG - Trạm Quản lý Thủy nông số 1 Bình Sơn người đã gắn bó hàng chục năm với những tuyến kênh mà nhiều khi chỉ họ mới hiểu rõ từng khúc cua, từng điểm yếu.

BĂNG 3 Ông ĐOÀN MINH TRUNG Trạm Quản lý Thủy nông số 1 Bình Sơn

MC1: Thưa quý vị, mưa lũ có thể đi qua nhanh… nhưng những gì nó để lại thì không hề ít. Một đoạn kênh bị lấp, một chiếc đập bị xói, hay chỉ một cống điều tiết bị kẹt – đều có thể trở thành mối nguy lớn đối với hàng trăm hộ dân. Nhưng chúng ta vẫn có thể bình an – nếu hệ thống thủy lợi được chăm sóc đúng cách, nếu lực lượng thủy nông được quan tâm đúng mức, và nếu người dân – chúng ta – đồng lòng giữ hành lang công trình, không xâm lấn kênh mương, không xem nhẹ những khuyến cáo từ ngành chức năng.

TRAO ĐỔI VỚI PGĐ SỞ NÔNG NGHIỆP VÀ MÔI TRƯỜNG

MC1: Nếu trước đây thủy lợi chỉ được nhìn nhận là nhiệm vụ “đưa nước về ruộng”, thì giờ đây, khi thời tiết ngày càng bất thường và thiên tai ập đến với tần suất dày hơn, thủy lợi đã trở thành “tuyến đầu” của phòng chống thiên tai. Những hồ đập không chỉ để tích nước – mà còn là “lá chắn” bảo vệ sinh mạng người dân hạ du. khi mùa mưa bão tới gần, không chỉ người dân mà cả ngành thủy lợi đều bước vào giai đoạn “sẵn sàng chiến đấu”. Để một hồ đập đứng vững trước thiên tai, công tác chuẩn bị phải được triển khai từ rất sớm – từ kiểm tra từng cống điều tiết, đo từng mực nước, đến rà soát từng điểm xung yếu và diễn tập phương án phòng chống lũ. Trước đây, chúng ta thường chờ mưa đến rồi mới xử lý. Nhưng bây giờ, khi thiên tai diễn biến bất thường, nguyên tắc “phòng là chính – chống phải chủ động” đã trở thành yêu cầu sống còn. Chúng tôi xin mời quý vị đến với phần trao đổi cùng Ông ĐẶNG TRẦN HUÂN - Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Quảng Ngãi để hiểu rõ hơn về công tác chủ động ứng phó trước mưa bão.

Câu hỏi:

Xin cảm ơn Ông ĐẶNG TRẦN HUÂN - Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Quảng Ngãi đã nhận lời tham gia chương trình của Nông nghiệp Radip, thưa ông trong bối cảnh thiên tai ngày càng khốc liệt với diễn biến bất thường, công tác chuẩn bị ứng phó luôn được đặt lên hàng đầu,Trước mùa mưa bão, ngành thủy lợi tỉnh đã rà soát số lượng hồ đập và mức độ an toàn như thế nào?

• Trước mùa mưa bão, ngành thủy lợi đã rà soát số lượng hồ đập và mức độ an toàn như thế nào?

• Trong câu chuyện an toàn hồ đập trước mùa mưa bão, theo ông thì việc nắm bắt số liệu v à theo dõi mực nước đóng vai trò thế nào?

MC 2: Bây giờ, mời quý vị và bà con cùng đến với một số tin vắn về lĩnh vực thủy lợi

MC 2: Thưa quý vị và bà con,

Bộ Nông nghiệp và Môi trường vừa ban hành Quyết định công bố kịch bản nguồn nước trên lưu vực sông Hồng - Thái Bình mùa cạn năm 2025-2026 (Kỳ công bố kịch bản nguồn nước được tính toán, đánh giá từ tháng 11/2025 đến tháng 6/2026). Theo kịch bản, nguồn nước trên lưu vực sông Hồng - Thái Bình cơ bản đáp ứng nhu cầu mùa cạn, tuy nhiên nguy cơ thiếu nước cục bộ vẫn có thể xảy ra ở một số tiểu lưu vực, hồ nhỏ và khu vực khai thác tập trung, nhất là các tháng nắng nóng cao điểm hoặc khi xuất hiện sự cố điện, ô nhiễm nước. Do đó, việc vận hành hồ chứa linh hoạt, khai thác nước dưới đất hợp lý, sử dụng tiết kiệm nước và giám sát chặt chẽ các khu vực trọng điểm là cần thiết để đảm bảo cấp nước đầy đủ cho sinh hoạt, nông nghiệp và công nghiệp.

MC 1

Những năm qua, công tác quản lý, vận hành công trình thủy lợi phục vụ sản xuất, phòng chống hạn hán, thiếu nước, xâm nhập mặn, ngập úng trên cả nước có nhiều bước tiến. Các hệ thống giám sát, điều hành công trình được tích hợp cảm biến, kết nối dữ liệu thời gian thực. Công nghệ mô phỏng, dự báo thủy văn, thủy lợi được ứng dụng để lập kế hoạch điều tiết nguồn nước, cảnh báo sớm xâm nhập mặn… Việc ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI), dữ liệu lớn (Big Data) được triển khai thử nghiệm trong tự động thu thập, phân tích, chuẩn hóa dữ liệu nguồn nước, phục vụ xây dựng cơ sở dữ liệu dùng chung liên vùng, liên ngành… Trước bối cảnh biến đổi khí hậu diễn biến ngày càng cực đoan, thiên tai khó lường, tài nguyên nước khan hiếm. Việc đẩy mạnh ứng dụng khoa học-công nghệ và chuyển đổi số phục vụ quản lý, vận hành công trình thủy lợi là đòi hỏi cấp thiết để giảm các tác động tiêu cực.

MC 2:

Viện Khoa học thủy lợi Miền Nam cho biết, công tác dự báo nguồn nước và xâm nhập mặn thời gian qua đạt được những thành tựu quan trọng qua việc đưa thông tin lên các nền tảng số từ năm 2020. Việc tích hợp kết quả dự báo vào ứng dụng di động giúp thông tin được truyền tải nhanh chóng, trực quan, khoa học đến các cơ quan chức năng, địa phương và người dân; xác định thời gian xuất hiện mặn, nước ngọt góp phần giảm thiệt hại cho sản xuất nông nghiệp thông qua công tác chỉ đạo điều hành kịp thời, bố trí mùa vụ sản xuất hợp lý. Ngoài ra, mô hình này còn cho phép các nhà quản lý chủ động hoạch định chiến lược phân bổ, tích trữ nước và vận hành công trình trước từ 1 đến 4 tuần…

MC 1:

Theo Sở NN-MT Đồng Tháp, trong bối cảnh biến đổi khí hậu ngày càng cực đoan và nhu cầu sử dụng nước sạch tăng cao, Đồng Tháp xác định nhiệm vụ then chốt là hoàn thiện và nâng cao hệ thống cấp nước sinh hoạt tập trung, bảo đảm mọi nguồn nước đến với người dân đều đạt chuẩn theo quy định. Song song đó, việc thực hiện tiêu chí Thủy lợi và Nước sạch trong xây dựng nông thôn mới tiếp tục được triển khai theo hướng bền vững, hiện đại hóa, gắn ứng dụng công nghệ và tăng cường giám sát chất lượng. Với sự chỉ đạo quyết liệt của tỉnh và nỗ lực của các đơn vị chuyên môn, hệ thống thủy lợi cấp nước kỳ vọng sẽ vận hành ổn định, an toàn, đóng góp trực tiếp vào mục tiêu nâng cao chất lượng sống cho người dân nông thôn.

MC 2;

Theo Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Lào Cai, mưa lũ do hoàn lưu bão số 10 đã gây hư hỏng nghiêm trọng nhiều công trình cấp nước sinh hoạt nông thôn. Toàn tỉnh có 51 công trình cấp nước sinh hoạt tập trung bị hỏng khiến 17.955 hộ dân bị gián đoạn nguồn cấp nước; hàng trăm công trình cấp nước nhỏ của các nhóm hộ cũng bị ngập lụt gây ảnh hưởng đến 817 hộ dân. Tổng giá trị thiệt hại trong lĩnh vực cấp nước sinh hoạt nông thôn khoảng 24 tỷ đồng. Theo đánh giá của các địa phương, việc công trình cấp nước sinh hoạt ở nông thôn bị hư hỏng đang đặt ra nhiều khó khăn cho đời sống của các hộ dân khi mùa khô đang đến gần nếu không kịp thời sửa chữa.

Nội dung vừa rồi cũng đã kết thúc chương trình Nguồn nước xanh của Nông nghiệp Radio hôm nay, cảm ơn sự chú ý theo dõi của quý vị và bà con, xin chào và hẹn gặp lại