Từ “Chín điên” đến “Chín sầu riêng”

Ông Trọn là người có duyên với cây sầu riêng. Ông kể: “Tôi sinh ra và lớn lên ở Hải Dương. Nhiều năm trước, tôi rời quê nhà bôn ba khắp các tỉnh Tây Nguyên và một số tỉnh miền Tây Nam bộ để thu mua sầu riêng bán cho các doanh nghiệp xuất khẩu. Suốt những năm tháng đó, tôi thấy Gia Lai có điều kiện khí hậu, thổ nhưỡng phù hợp với cây sầu riêng. Từ đó, tôi nuôi ước mơ sở hữu một vườn sầu riêng của chính mình trên vùng đất đỏ bazan này”.

Đến đầu năm 2018, khi đã tích lũy đủ vốn và kinh nghiệm, ông Trọn mua 9ha đất để trồng sầu riêng tại xã Ia Kriêng thuộc huyện biên giới Đức Cơ, tỉnh Gia Lai. Thời gian này, bên cạnh việc trồng và chăm sóc 9ha sầu riêng, ông vẫn tiếp tục nghề buôn bán sầu riêng để tích lũy thêm vốn liếng. Hễ dành dụm được bao nhiêu tiền, ông lại mua đất mở rộng diện tích vườn cây. Cây trồng trước nuôi cây trồng sau, vườn trồng trước nuôi vườn trồng sau..., cứ như vậy để đến nay, gia đình ông đã sở hữu 70ha với gần 15 ngàn cây sầu riêng giống Dona, trong đó 20ha đã cho thu hoạch.

Ông Trọn cho biết, đất đai ở xã Ia Kriêng thuộc diện sỏi đá, cằn cỗi, thường xuyên thiếu nước tưới vào mùa khô. Do vậy, cây trồng chủ lực ở đây của bà con chủ yếu vẫn là cây điều, cây sắn, lúa rẫy... Năm 2018, khi thấy ông bỏ tiền mua một lúc 9ha đất rồi tiến hành cải tạo, đào hố trồng sầu riêng..., không ít người tỏ vẻ ái ngại, thậm chí có người còn nghĩ là ông thừa tiền nên chơi ngông, gọi ông với cái tên là “Chín điên”.

Lại nói về cái tên Chín của ông. Rời quê Hải Dương, ông bôn ba khắp các tỉnh từ Tây Nguyên đến miền Tây Nam bộ. Có lẽ cái nghiệp của ông gắn với cây sầu riêng nên hễ nghe ở bất cứ nơi đâu có trồng sầu riêng, ông đều tìm đến, lân la hỏi thăm, rồi thu gom, đem bán lại cho các doanh nghiệp xuất khẩu.

Để rồi một hôm: “Ngay ngày đầu đặt chân đến tỉnh Tiền Giang, tôi như bị ‘đứng hình’ trước vẻ đẹp của một cô gái miền sông nước có làn da trắng mịn màng, mái tóc dài tha thướt, đặc biệt có giọng hò trong trẻo, ngọt ngào, ngân dài như dòng sông Tiền, sông Hậu”, ông Trọn hóm hỉnh kể, không quên đá mắt như muốn trêu ghẹo bà Chín. Hóa ra, vợ ông là người con thứ tám trong gia đình, phong tục miền Nam gọi là Chín - chị Chín, cô Chín. Làm rể miền Nam, ông Trọn cũng được bà con gọi theo tên vợ là anh Chín, chú Chín... 

Bây giờ, với 70ha sầu riêng hiện có của gia đình, trong đó có 20ha đã cho thu hoạch với thu nhập mỗi năm hàng chục tỷ đồng, người ta không còn gọi ông là “Chín điên” nữa mà chuyển sang gọi là “Chín sầu riêng”, cũng có không ít người gọi ông với cái tên trìu mến là “ông vua sầu riêng vùng biên”.

Đảm bảo tiêu chuẩn xuất khẩu

Theo ông Trọn, vùng đất xã Ia Kriêng thường xuyên xảy ra tình trạng thiếu nước, đặc biệt vào mùa khô. Sầu riêng lại là cây cần nước, thời gian tưới kéo dài. Nếu không đủ nước, tỷ lệ đậu quả rất thấp, thậm chí thiếu nước kéo dài có thể làm cây chết khô. Để cây sầu riêng phát triển được trên vùng đất khô cằn nơi vùng biên giới này, ông Trọn đã đầu tư hàng tỷ đồng đào ao tích nước, xây dựng hệ thống tưới nhỏ giọt, tưới béc…

“Ngoài việc lựa chọn giống sầu riêng tốt, trồng cây ở vị trí khuất gió thì điều quan trọng nhất là cung cấp đủ nước cho cây, nhất là thời điểm ra hoa, đậu quả. Vụ sầu riêng năm 2024, với 20ha, gia đình thu được 200 tấn quả. Với giá bán bình quân 80 ngàn đồng/kg, gia đình thu được khoảng 16 tỷ đồng. Đồng thời tạo việc làm thường xuyên cho khoảng 20 lao động địa phương chăm sóc vườn cây với mức lương từ 9 đến 15 triệu đồng/tháng/người”, ông Trọn chia sẻ.

Xây dựng vườn cây mang tính bền vững là tiêu chí hàng đầu của “ông vua sầu riêng vùng biên”. Theo đó, vườn cây của ông được canh tác theo tiêu chuẩn GlobalGAP, lập hồ sơ xây dựng mã số vùng trồng để xuất khẩu và hiện vườn sầu riêng 70ha của ông Trọn đã được cơ quan chức năng cấp 2 mã số vùng trồng.

Theo ông Trọn, việc canh tác sầu riêng theo hướng hữu cơ giúp đất tơi xốp, giữ được hệ vi sinh vật có lợi cho cây trồng, đất không bị nhiễm kim loại nặng, từ đó kháng được các loại nấm bệnh và không còn tồn dư các chất gây hại trong quả sầu riêng.

Để giảm chi phí và nhân công, ông đầu tư lắp đặt hệ thống béc tưới tự động đến từng gốc cây. Chưa hết, ông còn mua máy cày về nghiên cứu lắp bồn cùng 2 phuy chứa thuốc gắn trên thân xe, phía sau gắn tay bơm, quạt gió để hỗ trợ việc phun thuốc cho cây trồng. Ưu điểm của máy phun thuốc này là thực hiện hoàn toàn tự động từ khâu pha thuốc, bơm lên bồn đến phun lên cây, nhân công không phải tiếp xúc trực tiếp mà chỉ cần điều khiển xe.

Ngoài ra, trong quá trình quản lý, ông Trọn còn sử dụng flycam để theo dõi nhân công làm việc, kịp thời nhắc nhở, chỉnh đốn khi có ai đó làm chưa đúng quy trình. Vườn cây được ông đánh số từng hàng, từng lô để tiện quản lý, chăm sóc... Nhờ các công cụ hỗ trợ hữu ích, hiện 70ha sầu riêng của gia đình ông chỉ cần 20 nhân công chăm sóc thường xuyên. Dự kiến đến năm 2028, toàn bộ vườn cây sẽ cho kinh doanh.

Để đảm bảo nguồn cung lớn cho thị trường và tạo sự gắn kết giữa những hộ trồng sầu riêng, ông Trọn đã vận động các hộ dân ở địa phương thành lập HTX Xuất khẩu Bắc Tây Nguyên. Đến nay, HTX có 3 thành viên tham gia với tổng diện tích 100ha sầu riêng.

Nhằm bảo vệ quyền lợi cho người trồng sầu riêng trên địa bàn huyện, HTX đã ký bản ghi nhớ hợp tác với UBND huyện Đức Cơ về liên kết sản xuất, thu mua quả sầu riêng của người dân trên địa bàn. Cụ thể, HTX xây dựng xưởng sơ chế, kho đông lạnh bảo quản phục vụ xuất khẩu gắn với hỗ trợ nông dân tham gia chuỗi liên kết. Đồng thời hỗ trợ chuyển giao khoa học công nghệ trong canh tác sầu riêng đạt tiêu chuẩn xuất khẩu.

Ngược lại, huyện Đức Cơ hỗ trợ HTX xây dựng nhãn hiệu sản phẩm, mã số vùng trồng, mã cơ sở đóng gói, tem truy xuất nguồn gốc cho sản phẩm sầu riêng...

“Ông Hoàng Văn Trọn là người đi đầu ứng dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật vào sản xuất nông nghiệp hữu cơ, không tồn dư thuốc bảo vệ thực vật hay kim loại nặng trong đất, từ đó đủ điều kiện xuất khẩu chính ngạch sầu riêng. Với năng lực thu mua hơn 2.000 tấn sầu riêng mỗi năm, HTX Xuất khẩu Bắc Tây Nguyên sẽ giúp nông dân yên tâm về đầu ra. Đồng thời thâm canh đúng quy trình kỹ thuật, đạt tiêu chuẩn chất lượng nông sản".

(Ông Vũ Mạnh Định, Chủ tịch UBND huyện Đức Cơ).