Đổi mới và hội nhập

Kể từ công cuộc Đổi mới năm 1986, Việt Nam đã viết nên một trong những câu chuyện phát triển đáng chú ý nhất thế giới. Trong chưa đầy 4 thập kỷ, đất nước đã vươn lên từ quốc gia nghèo trở thành nên kinh tế năng động, thuộc nhóm các nước có thu nhập trung bình.

Theo Báo cáo “Việt Nam 2045 - Nâng cao vị thế thương mại trong một thế giới thay đổi” của Ngân hàng Thế giới (WB) , Việt Nam đã có những thành tựu giảm nghèo ấn tượng, thuộc hàng nhanh nhất trong lịch sử. Năm 1992, gần một nửa dân số cả nước sống dưới ngưỡng nghèo cùng cực 2,15 USD/ngày (theo PPP 2017). Đến năm 2020, tỷ lệ này giảm còn dưới 1%.

Việt Nam hội nhập sâu vào chuỗi cung ứng toàn cầu, với kim ngạch thương mại tương đương hơn 160% của tổng sản phẩm quốc nội (GDP), thuộc nhóm cao nhất thế giới. Thành quả này đạt được nhờ nguồn lực lao động dồi dào khoảng 57 triệu người, trong đó hơn 80% thuộc khu vực tư nhân. Đây là minh chứng cho tầm nhìn thiết thực, sự kiên trì và những cải cách mang tính hệ thống.

Quan hệ đối tác của WB và Việt Nam đã kéo dài hơn ba thập kỷ, gần bằng chặng đường đổi mới của đất nước. Từ thập niên 1990, WB đã đồng hành cùng Việt Nam trong các lĩnh vực như quản trị đất đai, thương mại, đầu tư, tài chính và giảm nghèo. Đây là những yếu tố tạo điều kiện và đặt nền tảng cho Việt Nam chuyển đổi từ nền kinh tế kế hoạch hóa tập trung sang kinh tế thị trường.

Đến nay, chúng tôi đã cung cấp gần 26 tỷ USD nguồn vốn, đồng thời tư vấn chính sách và chia sẻ tri thức toàn cầu trong các lĩnh vực then chốt, nhằm hỗ trợ các ưu tiên phát triển của Việt Nam. WB đã đầu tư vào hạ tầng, giáo dục, y tế, nông nghiệp và an sinh xã hội, góp phần tạo ra hàng triệu việc làm và mở rộng cơ hội cho người dân trên khắp cả nước.

Trụ cột nông nghiệp - môi trường

Nông nghiệp và môi trường là một phần quan trọng trong cam kết của chúng tôi với Việt Nam, đặc biệt thông qua quan hệ hợp tác chặt chẽ với Bộ Nông nghiệp và Môi trường. Trong nhiều năm, thông qua hỗ trợ tài chính, tư vấn chính sách và chia sẻ tri thức, các dự án của WB đã góp phần hiện đại hóa nông nghiệp, thúc đẩy đổi mới trong sản xuất, quản lý bền vững tài nguyên thiên nhiên, cũng như tăng cường khả năng thích ứng với biến đổi khí hậu, qua đó mang lại những kết quả thiết thực cho sinh kế, an ninh lương thực quốc gia và phát triển bền vững.

Tôi muốn nhấn mạnh rằng quan hệ hợp tác giữa Việt Nam và WB không chỉ là hỗ trợ tài chính.

Bà Mariam J.Sherman - Giám đốc Ngân hàng Thế giới tại Việt Nam, Campuchia và Lào.

Trong những năm gần đây, có thể kể đến Dự án Tăng cường khả năng chống chịu khí hậu và sinh kế bền vững (2016 - 2024) tại Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL), dự án đã hỗ trợ hơn một triệu nông dân áp dụng các phương thức canh tác thích ứng khí hậu và sử dụng tài nguyên hiệu quả. Dự án Chuyển đổi Nông nghiệp Bền vững tại Việt Nam VnSAT (2015 - 2023) đã triển khai mô hình canh tác lúa phát thải thấp trên 182.000 ha, nâng lợi nhuận của nông dân lên 30% đồng thời cắt giảm 1,5 triệu tấn khí CO₂ tương đương mỗi năm.

Tiếp nối thành công của các dự án trong lĩnh vực nông nghiệp và trên địa bàn ĐBSCL, WB đang tích cực hợp tác với Bộ Nông nghiệp và Môi trường triển khai Đề án “Phát triển bền vững 1 triệu hecta lúa chuyên canh chất lượng cao, phát thải thấp gắn với tăng trưởng xanh vùng ĐBSCL đến năm 2030”. Đề án này hứa hẹn sẽ “cách mạng hóa” ngành lúa gạo, từ đó nâng cao năng lực cạnh tranh toàn cầu cho ngành lúa gạo Việt Nam. Đây cũng là một hình mẫu về phát triển nông nghiệp xanh cho các nước trong khu vực Đông Á - Thái Bình Dương, và là hành động thiết thực của Việt Nam hướng tới mục tiêu phát thải khí bằng ròng vào năm 2050.

Tôi muốn nhấn mạnh rằng quan hệ hợp tác giữa Việt Nam và WB không chỉ là hỗ trợ tài chính. Phần quan trọng không kém là quá trình chia sẻ kiến thức và chuyên môn toàn cầu, giúp Việt Nam định hình những cải cách mang đậm dấu ấn riêng, đồng thời tiếp thu và vận dụng những kinh nghiệm tốt nhất từ khắp nơi trên thế giới. Với những thành tựu phát triển ấn tượng trong bốn thập kỷ qua, Việt Nam ngày nay cũng đã bắt đầu chia sẻ chính kinh nghiệm của mình với nhiều quốc gia khác.

Theo chuỗi báo cáo nghiên cứu chủ đề Việt Nam 2045, WB khuyến nghị một loạt các ưu tiên chiến lược nhằm giúp Việt Nam duy trì tăng trưởng, tránh bẫy thu nhập trung bình và đạt được tham vọng trở thành nước có thu nhập cao vào năm 2045:

Đầu tiên, hỗ trợ phát triển khu vực tư nhân là chìa khóa để tăng năng suất và thúc đẩy tăng trưởng, tạo việc làm, đổi mới sáng tạo và nâng cao sức cạnh tranh quốc gia; cải cách giáo dục đại học để nâng cao kỹ năng cho lực lượng lao động, thúc đẩy tăng trưởng.

Bên cạnh đó, tái cân bằng tăng trưởng theo hướng đầu tư bền vững, đặc biệt là vào cơ sở hạ tầng thiết yếu; ưu tiên tăng trưởng xanh và giảm phát thải sẽ thúc đẩy tiến bộ kinh tế bền vững, bảo vệ môi trường.

Cuối cùng, xây dựng thể chế vững mạnh là xương sống của sự phát triển bền vững. Nghiên cứu của WB cho thấy, các quốc gia chuyển đổi thành công sang nền kinh tế thu nhập cao đều có một điểm chung: các thể chế hiệu quả và có trách nhiệm giải trình.

Cần xây dựng cơ chế đầu tư xanh minh bạch

Việt Nam đã đạt những tiến bộ quan trọng về đổi mới thể chế, tổ chức bộ máy chính quyền hai cấp, tinh giản cơ cấu hành chính thông qua việc sáp nhập các bộ, ban, ngành và thí điểm chính phủ số. Những cải cách này được kỳ vọng sẽ giảm bớt thủ tục, nâng cao hiệu quả phục vụ người dân và doanh nghiệp.

Khi nền kinh tế ngày càng lớn mạnh về quy mô và có cấu trúc phức hợp hơn, việc xây dựng các thể chế hiệu lực, hiệu quả và hiện đại sẽ đóng vai trò thiết yếu để duy trì tăng trưởng mạnh và bền vững.

Mỗi đồng vốn đầu tư tại Việt Nam sẽ phát huy hiệu quả hơn nhờ cải thiện năng lực quản trị. Niềm tin của nhà đầu tư được củng cố khi hệ thống quy định trở nên minh bạch, dễ dự đoán, môi trường thị trường vận hành hiệu quả.

WB sẵn sàng đồng hành cùng Chính phủ trong việc xây dựng những thể chế phù hợp với tầm vóc và quy mô tham vọng phát triển của Việt Nam.

Lợi thế cạnh tranh của Việt Nam là rõ ràng: lực lượng lao động trẻ, năng động và có tay nghề; nền tảng kinh tế vĩ mô ổn định; vị trí chiến lược trong vành đai tăng trưởng châu Á; cùng năng lực học hỏi và thích ứng đã được chứng minh trong nhiều thập kỷ qua.

Do đó, chúng tôi mong muốn tiếp tục gắn bó với khát vọng phát triển của Việt Nam. Trọng tâm hợp tác đang dần chuyển từ hình thức cho vay IBRD truyền thống sang huy động nhiều hơn các nguồn vốn tư nhân, thông qua tài chính hỗn hợp, công cụ bảo lãnh, bảo hiểm rủi ro và hỗ trợ chuẩn bị dự án.

Thông qua WB, Tổ chức Tài chính Quốc tế (IFC) và Cơ quan Bảo lãnh Đầu tư Đa phương (MIGA) không chỉ hỗ trợ xây dựng khung chính sách và hạ tầng ổn định để thu hút đầu tư, mà còn trực tiếp cung cấp nguồn lực tài chính, vốn cổ phần, bảo lãnh và bảo hiểm rủi ro để khơi thông dòng vốn tư nhân vào các lĩnh vực then chốt của nền kinh tế.

Lời cuối cùng, thật vinh dự khi tôi được có mặt tại Việt Nam vào thời khắc lịch sử quan trọng này của dân tộc. Tôi xin bày tỏ sự ngưỡng mộ sâu sắc đối với lòng yêu nước và tự hào dân tộc, tinh thần kiên trì và quyết tâm của lãnh đạo và người dân Việt Nam - rất ít quốc gia có thể đạt được những bước tiến xa, nhanh chóng và toàn diện như vậy.

WB vô cùng tự hào đã đồng hành cùng Việt Nam hơn trong hơn ba thập kỷ qua. Đây là hành trình đáng ghi nhận, được bạn bè quốc tế đánh giá cao, và chúng tôi trân trọng vị thế của mình như một đối tác tin cậy lâu dài của Việt Nam.

"Chúc Việt Nam sẽ hiện thực hóa trọn vẹn khát vọng phát triển của mình: không chỉ tăng trưởng nhanh hơn, mà còn tăng trưởng xanh hơn và bao trùm hơn, để mang lại những thành quả bền vững cho tất cả người dân Việt Nam!", bà Mariam J.Sherman - Giám đốc Ngân hàng Thế giới tại Việt Nam, Campuchia và Lào.