Vụ đông xuân năm 2025, Nghệ An ghi nhận nhiều diện tích lúa bị ảnh hưởng nghiêm trọng do thời tiết. Cụ thể, nhiều phân tích cho thấy việc lạnh kéo dài, ít mưa đã ảnh hưởng đến quá trình sinh trưởng của lúa, khiến hàng nghìn ha ở Nghệ An bị lép hạt, nhiều diện tích mất trắng.

Thống kê sơ bộ, hiện Nghệ An có trên 2.500ha lúa bị lép hạt, tập trung nhiều tại các huyện Diễn Châu, Anh Sơn, Yên Thành, Nghi Lộc... Trong đó nhiều giống bị lép đến 40 - 60%, cá biệt có những diện tích tỷ lệ lép lên đến trên 70%.

Trong bối cảnh đó, vẫn có những điểm sáng được ghi nhận. Đây là những diện tích lúa tuân thủ cơ cấu giống, thời vụ do cơ quan chức năng khuyến cáo. Cùng với đó, sử dụng các giống lúa chất lượng cao, có nguồn gốc, xuất xứ rõ ràng, điển hình là các giống lúa của Công ty cổ phần Tập đoàn Giống cây trồng Việt Nam (Vinaseed) như Thụy Hương 308, VNR20 hay Thiên ưu 8...

Mùa vàng Thụy Hương

Giữa tháng 4, trong cái nắng oi ả đầu hè của xứ Nghệ, khi hàng ngàn ha lúa đông xuân bị lép, thất thu thì những cánh đồng trồng giống lúa Thụy Hương 308 ở xã Quỳnh Đôi, huyện Quỳnh Lưu vẫn trĩu bông, đang ngả vàng chờ thu hoạch.

Ông Nguyễn Đức Thành, Giám đốc HTX Dịch vụ nông nghiệp Quỳnh Đôi chia sẻ: “Căn cứ vào kế hoạch sản xuất vụ đông xuân 2024 - 2025 của huyện Quỳnh Lưu, HTX đã chủ động tham mưu cho UBND xã cơ cấu một số giống lúa chủ lực đưa vào sản xuất, trong đó có Thụy Hương 308 của Vinaseed. Do xuống giống đúng thời điểm khuyến cáo, diện tích lúa Thụy Hương 308 trỗ bông sau 20/4, lúa trỗ thoát, thụ phấn, thụ tinh tốt, tỷ lệ kết hạt rất cao, ít thoái hóa đầu bông”.

Theo ông Thành, đánh giá sơ bộ cho thấy, diện tích lúa Thụy Hương 308 tại Quỳnh Đôi trong vụ đông xuân này có thể cho năng suất từ 3,5 – 4 tạ/sào (sào 500m2). Đây là con số không cao so với các năm trước nhưng với năm nay thì vượt trội, nằm trong nhóm đầu bảng.

HTX do ông Thành làm giám đốc hiện có hơn 250 thành viên với tổng diện tích gieo cấy vụ đông xuân 2024 - 2025 khoảng 240ha, trong đó trên 40% sử dụng giống Thụy Hương 308. “Thụy Hương 308 được sản xuất thử nghiệm năm 2020 và được bà con chấp nhận ngay. Sau nhiều năm, diện tích gieo cấy giống lúa này ở Quỳnh Đôi ngày càng tăng”, ông Nguyễn Đức Thành thông tin và cho biết gạo Thụy Hương 308 có chất lượng tốt, thơm ngon, đa phần thu hoạch xong được tư thương thu mua ngay.

“Dù thời tiết trong vụ không thuận lợi, nhiều đợt rét đậm kéo dài nhưng Thụy Hương 308 vẫn sinh trưởng, phát triển tốt, đẻ nhánh khỏe, tập trung, trỗ thoát nhanh, cho số bông hữu hiệu cao, đồng đều”, ông Nguyến Tiến Liên, Phó Giám đốc Trung tâm Dịch vụ nông nghiệp huyện Quỳnh Lưu chia sẻ.

Tại xã Lăng Thành, huyện Yên Thành, ông Hoàng Viết Thiết - Giám đốc HTX Dịch vụ nông nghiệp Lăng Thành cho biết, tổng diện tích sản xuất lúa Thụy Hương 308 trong vụ đông xuân 2024 - 2025 của 140 thành viên HTX xấp xỉ 200ha.

Đứng trên cánh đồng lúa trĩu hạt, ông Thiết đánh giá thành công này là nhờ 2 vấn đề cốt lõi, thứ nhất là chọn được giống tốt, thứ hai là lịch thời vụ hợp lý. Theo đó, chính quyền xã Lăng Thành khuyến cáo bà con gieo mạ vào ngày 25/12/2024 và cấy vào 30/1/2025.

“Mặc dù bà con rất nóng ruột muốn cấy sớm nhưng chính quyền đã vận động bà con kiên nhẫn cấy đúng lịch, đem lại hiệu quả rõ rệt. Đối chứng với nhiều diện tích khác ở Yên Thành nói chung và Lăng Thành nói riêng, những ruộng cấy muộn đã tránh được rét, cho năng suất cao”, ông Hoàng Viết Thiết nhấn mạnh.

Triển khai từ năm 2022, Thụy Hương 308 ngày càng chiếm được thiện cảm của bà con Lăng Thành và hiện đã được đưa vào sản xuất đại trà do có nhiều ưu điểm về khả năng chống chịu cũng như chất lượng gạo. Dự kiến, năng suất lúa Thụy Hương 308 tại Lăng Thành vụ này xấp xỉ 3,5 – 3,7 tạ/sào.

Lúa thuần cũng thắng lớn

Rời đồng bằng, ngược lên miền núi phía tây Nghệ An, mặc dù không phải lúa lai dài ngày như Thụy Hương 308 nhưng những cánh đồng mênh mông lúa thuần VNR20 của xã Nghĩa Thái, huyện Tân Kỳ vẫn cho năng suất cao và đang bắt đầu thu hoạch.

Ông Trần Văn, nông dân xã Nghĩa Thái cho biết, xã có khoảng 320ha đất nông nghiệp, trong đó chủ yếu là đất lúa. Do địa hình miền núi, nền đất thịt nặng nên các cơ quan chuyên môn khuyến cáo sử dụng các giống lúa thuần, trong đó VNR20 được thử nghiệm 20ha từ năm 2018.

“Qua đánh giá hàng năm, VNR20 có khả năng chịu hạn tốt, chống chịu sâu bệnh, chống đổ tốt và năng suất ổn định”, ông Văn đánh giá và cho biết đến nay VNR20 đã chiếm tỷ lệ 85 - 90% diện tích lúa của xã Nghĩa Thái.

Với kinh nghiệm sản xuất lúa gần 40 năm, ông Văn nhấn mạnh việc bà con nông dân trồng VNR20 ở xã tránh được lép hạt vụ này trước hết là do bố trí cơ cấu giống phù hợp với điều kiện ruộng đất.

Vụ đông xuân năm nay, ông Văn cho biết diện tích canh tác lúa VNR20 cho năng suất khoảng 3,5 – 3,6 tạ/sào, tương đương 7,5 – 8 tấn/ha, khá cao với một giống lúa thuần.

Trong khi đó ở xã Lạng Sơn, huyện An Sơn, ông Nguyễn Duy Hiền nói gia đình đã anh tác giống lúa thuần Thiên ưu 8 từ nhiều năm nay. Lý do là chất lượng gạo tốt, sự ổn định về năng suất và đặc biệt là khả năng chống chịu sâu bệnh dù năng suất không phải quá cao.

Theo ông Hiền, khi trồng Thiên ưu 8, ông và các gia đình trong xã chỉ cần xử lý cỏ chứ không phải dùng đến thuốc trừ sâu, gần như không mất mùa và đặc biệt thích hợp với chân ruộng cao.

Theo ông Nguyến Tiến Liên, Phó Giám đốc Trung tâm Dịch vụ nông nghiệp huyện Quỳnh Lưu, địa phương là một trong những huyện có tỷ lệ cơ cấu giống lúa lai cao nhất tỉnh (trên 90% trong vụ đông xuân).

Trong đó, giống Thụy Hương 308 được bà con sản xuất khoảng 1.000ha ở hầu hết các xã, trong đó tại xã Quỳnh Đôi, giống Thụy Hương 308 chiếm khoảng 40% diện tích lúa đông xuân.

Với huyện Yên Thành, Thụy Hương 308 chiếm khoảng 10% diện tích lúa lai toàn huyện. Với đặc tính chống đổ tốt, mật độ bông cao, đồng đều, đến nay Thụy Hương 308 đã cho kết quả tốt trong vụ đông xuân 2024 - 2025 trên toàn huyện.