Chung sức chống khai thác IUU

Trời nắng nhẹ, loay hoay chuẩn bị ngư lưới cụ và treo mới cờ Tổ quốc trên tàu, ngư dân Nguyễn Thanh Đô, chủ tàu số hiệu TTH-91456 -TS tại xã Phú Thuận (huyện Phú Vang) chia sẻ, mỗi chuyến ra khơi đều kiểm tra lại thiết bị giám sát hải trình (VMS) trên tàu và nắm vững quy định của pháp luật Việt Nam, Công ước Luật Biển 1982 cũng như các quy định về hoạt động khai thác khơi xa như chế độ thông tin, xác định vị trí tọa độ... để đánh bắt, khai thác đúng ngư trường quy định của nước ta trên khu vực biển Đông; đặc biệt tuân thủ các quy định về chống khai thác hải sản bất hợp pháp, không khai báo và không theo quy định (IUU).

“Đi biển lâu năm, chúng tôi biết và nhận thức được cách đây nhiều năm, Ủy ban châu Âu (EC) đã áp dụng “thẻ vàng” đối với thủy sản Việt Nam, cảnh báo việc vi phạm trong “định vị” ngư trường khai thác của tàu cá. Vì thế, chúng tôi hiểu và tự giác cam kết, chấp hành việc đánh bắt thủy hải sản phải đảm bảo đúng quy định, tuyệt đối không tham gia đánh cá trái phép ở vùng biển nước ngoài. Chúng tôi luôn tích cực tuyên truyền cho nhau. Ngoài ra, mỗi chuyến ra khơi không còn là hành trình đánh bắt hải sản, kiếm kế sinh nhai... mà đó còn là hành trình để bảo vệ, giữ gìn chủ quyền biển, đảo quê hương”, ngư dân Đô nói.

TP Huế có đường bờ biển dài hơn 120km, có tổng diện tích vùng biển khoảng 20.000km2, có 5 cửa biển Thuận An, Tư Hiền, Kiểng, Bình An và Lăng Cô.

Đến nay toàn thành phố có 1.127 tàu cá đã được đăng ký và cập nhật lên hệ thống cơ sở dữ liệu nghề cá quốc gia (VNFishbase) để các cơ quan, đơn vị kiểm tra và giám sát. Trong đó, 437 tàu cá có chiều dài trên 15m, 148 tàu cá có chiều dài từ 12-15m và 542 tàu cá có chiều dài từ 6-12m. Số tàu cá xa bờ đã lắp đặt thiết bị giám sát VMS là 436 chiếc, đạt tỷ lệ 100%.

Theo Sở Nông nghiệp và Môi trường TP Huế, gỡ được “thẻ vàng” hay không phụ thuộc lớn vào nhận thức của ngư dân. Huế là địa phương đang có những tín hiệu tích cực. Ngư dân tin tưởng vào chính sách của nhà nước, chấp hành nghiêm quy định về ranh giới đánh bắt, khai thác hải sản. Từ đầu năm 2025 đến nay, tại Huế chưa ghi nhận trường hợp tàu cá vi phạm về khai thác IUU bị xử phạt hành chính.

Giám sát chặt chẽ tàu cá

Ông Nguyễn Đình Đức - Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường TP Huế cho biết, hàng tuần, Sở phát thông báo danh sách tàu cá có nguy cơ cao vi phạm khai thác IUU đến các đơn vị có liên quan và lên cơ sở dữ liệu trên hệ thống VMS để các cơ quan thực thi pháp luật biết, kiểm tra, xử lý theo quy định của pháp luật. Hàng ngày, tổ chức trực 24/7 trên hệ thống VMS để theo dõi, giám sát, phát hiện và thông báo, kêu gọi kịp thời các tàu cá có nguy cơ vi phạm quy định về VMS (vượt ranh giới, mất kết nối trên biển trên 6 giờ không báo cáo vị trí, mất kết nối trên biển trên 10 ngày mà không về bờ)… Thành phố cũng đã triển khai Hệ thống phần mềm truy xuất nguồn gốc thủy sản khai thác điện tử (eCDT) đối với 100% tàu cá ra, vào cảng, giám sát sản lượng qua cảng.

“Hiện nay, 100% tàu cá xuất bến, nhập bến được kiểm tra, giám sát sản lượng đúng quy định; thực hiện ghi, nộp nhật ký khai thác - nhật ký chuyển tải khi qua cảng; đặc biệt, UBND thành phố đang chỉ đạo xử lý triệt để tình trạng tàu cá vào bốc dỡ hàng hóa tại cảng cá tư nhân, bến cá chưa được công bố chỉ định”, ông Đức nhấn mạnh.

Trong khi đó, đối với các tàu cá không có đăng kiểm, hết hạn giấy phép, chưa đăng ký… thì các lực lượng thực thi ngăn chặn và kiên quyết không cho ra biển hoạt động theo quy định. Tính đến hết tháng 2/2025, qua rà soát thực tế, có 109 tàu cá ở TP Huế hết hạn đăng kiểm, 117 tàu hết hạn giấy phép khai thác, 65 tàu có chiều dài từ 12m đến dưới 15m chưa được đăng ký do các tàu này không có giấy tờ, không đăng kiểm được.

Sở Nông nghiệp và Môi trường chỉ đạo Chi cục Thủy sản hướng dẫn chủ tàu liên hệ cơ sở đăng kiểm ngoại tỉnh, thành phố để thực hiện do địa phương không có cơ sở đăng kiểm; đồng thời, phối hợp với UBND các quận, huyện ven biển chỉ đạo chính quyền cấp xã, phường tổ chức đến nhà từng chủ tàu đôn đốc thực hiện cấp giấy chứng nhận đăng kiểm. 

Phó Chủ tịch UBND TP Huế Hoàng Hải Minh khẳng định, thời gian qua, thành phố luôn tập trung và chỉ đạo các đơn vị liên quan triển khai đồng bộ, có hiệu lực, hiệu quả các quy định pháp luật thủy sản; khắc phục các tồn tại, hạn chế theo khuyến nghị của Ủy ban châu Âu về chống khai thác IUU. Thống nhất nhận thức, hành động và sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị trong công tác phòng, chống khai thác IUU; coi đây là nhiệm vụ chính trị, ưu tiên, cấp bách, tập trung nguồn lực thực hiện.

“Hiện thành phố đang tiếp tục đẩy mạnh công tác thông tin truyền thông đảm bảo minh bạch, trung thực về nỗ lực chống khai thác IUU của Việt Nam. Đa dạng các hình thức tuyên truyền, tập huấn, phổ biến cho cộng đồng ngư dân và các tổ chức, cá nhân có liên quan quy định về chống khai thác IUU. Mặt khác, ngư dân cần thực hiện khai thác đi đôi với bảo tồn nguồn lợi, gìn giữ sinh kế lâu dài, qua đó đảm bảo phát triển ngành thủy sản bền vững”, ông Minh nói.

Để động viên, hỗ trợ nhau trong việc thực hiện chống khai thác IUU, gỡ cảnh báo “thẻ vàng”, tại TP Huế hiện có nhiều mô hình hay, như “Tổ tàu thuyền an toàn trên biển”, Câu lạc bộ “Ngư dân trẻ vươn khơi bám biển”… Hàng ngày, các tàu cá tuyên truyền, hướng dẫn các thành viên hoạt động đúng chức năng nhiệm vụ, chấp hành nội quy, quy định khi đánh bắt.