Sáng 9/5, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Hoàng Trung chủ trì cuộc họp với Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật, Vụ Pháp chế để rà soát, hoàn thiện Dự thảo sửa đổi Luật Trồng trọt, Luật Bảo vệ và Kiểm dịch thực vật. Nội dung dự kiến sẽ được trình Quốc hội tại kỳ họp thứ 10 tới đây.

Thứ trưởng chỉ đạo sớm ban hành Thông tư mới, hướng dẫn phân cấp quản lý nhà nước trong mô hình chính quyền 2 cấp ở địa phương. Dự kiến thông tư có hiệu lực từ 1/7.

Tập trung tháo gỡ những vấn đề bức xúc nhất

Tại cuộc họp, Cục trưởng Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật Huỳnh Tấn Đạt cho biết, Dự thảo Thông tư đã chuyển nhiều nhiệm vụ thực hiện tại cấp huyện xuống cấp xã, theo đúng mô hình chính quyền mới. 

Thông tư mới, về bản chất là văn bản sửa đổi, tích hợp nhiều thông tư hiện hành, hướng tới chuyển giao 17 nhiệm vụ chính trong lĩnh vực trồng trọt và bảo vệ thực vật (BVTV). Đây là định hướng phù hợp với tinh thần cải cách thủ tục hành chính và tinh giản bộ máy theo chỉ đạo của Trung ương.

Về việc sửa Luật, Phó Vụ trưởng Vụ Pháp chế Nguyễn Thị Mai Hiên lưu ý việc sửa Điều 64 Luật Trồng trọt. Theo bà, luật hiện hành nêu rõ Nhà nước có chính sách hỗ trợ tổ chức, cá nhân xây dựng mã số vùng trồng, hướng tới minh bạch thông tin và truy xuất nguồn gốc sản phẩm. Tuy nhiên, các mã số này được xây dựng trên tinh thần tự nguyện.

Trong đề xuất sửa đổi, bà Hiên cho rằng cần bổ sung mã số cơ sở đóng gói, bởi đây là điều kiện bắt buộc của quốc tế nếu Việt Nam muốn xuất khẩu nông sản. "Từ ngày 1/4, các bộ, ngành được phép ban hành thủ tục hành chính phục vụ phát triển kinh tế - xã hội. Bộ Nông nghiệp và Môi trường cần chủ động trong vấn đề cấp mã, để đảm bảo mục tiêu tăng trưởng, xuất khẩu", bà nói.

Tổng hợp các ý kiến, Thứ trưởng Hoàng Trung chỉ đạo, sửa Luật phải bám sát thực tiễn sản xuất, tập trung xử lý các điểm nghẽn trong quản lý, đảm bảo tính khả thi và tạo điều kiện thúc đẩy xuất khẩu nông sản.

"Luật mới không chỉ đơn thuần thay đổi câu chữ mà phải trả lời được câu hỏi căn bản: Sửa để làm gì và mang lại hiệu quả ra sao", Thứ trưởng nói và lấy ví dụ về quy định cấm đưa đất vào Việt Nam. Theo ông, thay vì áp dụng cấm tuyệt đối, nên chuyển sang mô hình thiết lập điều kiện và tiêu chuẩn kiểm soát rõ ràng đối với tổ chức, cá nhân có đủ năng lực thực hiện hoạt động này.

Tương tự, nội dung quản lý sinh vật gây hại theo khoản 5 Điều 13 của Luật Bảo vệ và Kiểm dịch thực vật cũng cần điều chỉnh theo hướng chuyển từ quy định cấm sang cơ chế kiểm soát phù hợp, linh hoạt hơn. Những quy định rập khuôn, thiếu tính thực tế đang gây ra không ít khó khăn cho doanh nghiệp và địa phương trong triển khai.

Một trong những vấn đề được Thứ trưởng quan tâm trong đợt sửa đổi Luật sắp tới liên quan đến công tác quản lý giống cây trồng. Ông lưu ý sự cần thiết phải thống nhất trong việc đặt tên giống, tránh tình trạng một giống có nhiều tên gọi khác nhau, gây nhầm lẫn và khó khăn trong quản lý. Công tác khảo nghiệm giống hiện vẫn còn nặng về hình thức, chưa thực sự phản ánh đúng giá trị sử dụng.

Bên cạnh đó, việc tự công bố giống cây trồng - một nội dung quan trọng được đề cập trong Luật Trồng trọt - cần được quy định rõ hơn về tiêu chí khảo nghiệm và giá trị sử dụng, chấm dứt tình trạng mỗi địa phương, đơn vị áp dụng theo một cách riêng biệt như hiện nay.

Trong lĩnh vực thuốc BVTV, Thứ trưởng Hoàng Trung đề xuất cần quản lý chặt chẽ các loại thuốc cấm lưu hành, đồng thời ưu tiên các loại thuốc có nguồn gốc sinh học nhằm bảo vệ sức khỏe cộng đồng và môi trường.

Thay đổi đáng chú ý được ông đưa ra là chuyển từ cơ chế quản lý thuốc theo danh mục sang hình thức cấp giấy chứng nhận đăng ký sản phẩm, qua đó tạo điều kiện thúc đẩy đổi mới sáng tạo, nhưng vẫn đảm bảo kiểm soát chất lượng sản phẩm lưu hành trên thị trường.

Trở lại vấn đề mã số vùng trồng, được nhắc trong Điều 64 Luật Trồng trọt, Thứ trưởng Hoàng Trung yêu cầu bảo đảm tính khả thi khi xây dựng kế hoạch triển khai, cũng như áp dụng vào thực tế, nhất là trong bối cảnh yêu cầu truy xuất nguồn gốc đang trở thành điều kiện bắt buộc tại nhiều thị trường xuất khẩu lớn.

Ông cũng thông tin, rằng các hành vi vi phạm hành chính trong lĩnh vực trồng trọt và kiểm dịch thực vật đang được rà soát để đưa vào một nghị định xử phạt riêng, có thể trình tại Kỳ họp thứ 10. 

"Quá trình sửa luật lần này phải huy động trí tuệ tập thể, lắng nghe từ thực tiễn sản xuất, từ doanh nghiệp và địa phương. Chúng ta phải nhận thức rõ, rằng không phải lúc nào cũng có cơ hội sửa luật, nên một khi sửa, phải tập trung vào những vấn đề thực sự cấp thiết, tháo gỡ triệt để các nút thắt cho sản xuất và xuất khẩu nông sản,” Thứ trưởng Hoàng Trung chia sẻ.

Câu chuyện tầng đất mặt

Khẳng định sự cấp thiết của việc sửa đổi, bổ sung Luật Trồng trọt, cũng như các quy định liên quan, Thứ trưởng Hoàng Trung nêu vấn đề về việc quản lý tầng đất mặt. Đây không đơn thuần là một quy định kỹ thuật, mà còn phản ánh rõ nét sự phân tán về quản lý tài nguyên trước đây, bởi nằm giao thoa giữa ngành tài nguyên với nông nghiệp.

Luật Trồng trọt 2018 quy định: Tầng đất mặt của đất chuyên trồng lúa nước chỉ được sử dụng vào mục đích nông nghiệp; được bảo vệ và sử dụng hiệu quả.

Luật Đất đai 2024 cũng nhắc tới tầng đất mặt. Theo đó, người được Nhà nước giao đất, cho thuê đất để sử dụng vào mục đích phi nông nghiệp từ đất chuyên trồng lúa phải có phương án sử dụng tầng đất mặt theo quy định của pháp luật về trồng trọt... không làm ảnh hưởng đến việc canh tác đối với diện tích đất trồng lúa liền kề.

Tầng đất màu mỡ này cũng xuất hiện trong nhiều Nghị định. Tuy nhiên, trước đây việc xác định, bóc tách, vận chuyển và hoàn thổ tầng đất mặt chịu sự điều chỉnh bởi Luật Bảo vệ môi trường và các văn bản dưới luật do Bộ TN-MT ban hành. Trong khi Bộ NN-PTNT, cơ quan trực tiếp chịu trách nhiệm phát triển vùng sản xuất lại không có đủ thẩm quyền để định hướng, giám sát hay điều chỉnh hoạt động này. Từ đó, xuất hiện tình trạng mỗi nơi làm một kiểu.

Nay, khi hai Bộ hợp nhất, Thứ trưởng Hoàng Trung cho rằng, có nhiều cơ hội để giải quyết rốt ráo vấn đề này. "Nếu không xử lý dứt điểm vấn đề tầng đất mặt trong lần sửa luật sắp tới, những vướng mắc trong đầu tư nông nghiệp công nghệ cao, phát triển vùng nguyên liệu, hay quản lý đất canh tác tập trung sẽ còn tiếp diễn", ông nhấn mạnh.

Việc hoàn thiện sớm các dự thảo luật, nghị định liên quan không chỉ là yêu cầu kỹ thuật lập pháp, mà còn là nhiệm vụ then chốt nhằm hiện thực hóa các mục tiêu chiến lược của ngành nông nghiệp trong giai đoạn tới.