Tuệ Tĩnh làm giàu từ ruộng đồng: [Bài 3] Cây ớt bén rễ giảm nghèo

Những ngày cuối năm, cánh đồng xã Tuệ Tĩnh (TP. Hải Phòng) như khoác lên màu áo mới. Giữa những luống cà rốt xanh mướt, biểu tượng của hơn 40 năm bền bỉ “mở đất” của người Đức Chính, những luống ớt non đang vươn mình, báo hiệu một hướng chuyển đổi đầy hy vọng. Nhưng hành trình của những luống ớt ấy không chỉ là câu chuyện “đổi cây”, mà còn là hành trình thu hẹp khoảng cách thông tin trong sản xuất nông nghiệp, nơi tri thức được truyền tai nhau từ những buổi tập huấn đầu bờ, nơi người nông dân lần đầu tiếp cận một nguồn thông tin mới, rõ ràng, dễ hiểu và gần gũi nhất với cuộc sống của họ.

Ớt bén mầm sau tập huấn

Trong loạt bài “Tuệ Tĩnh làm giàu từ ruộng đồng”, nếu bài 1 kể câu chuyện người Đức Chính mang tri thức trồng cà rốt đi khắp miền, bài 2 ghi lại không khí rộn ràng của buổi tập huấn đầu tiên với cây ớt, thì bài 3 này là sự tiếp nối mạch chảy đó: lý giải vì sao cây ớt - loại cây hoàn toàn mới với địa phương lại nhanh chóng chiếm trọn niềm tin của bà con. Và điều quan trọng hơn: vì sao những buổi tập huấn, những kênh thông tin mới lại trở thành “bệ phóng” giúp người dân mạnh dạn bước qua rào cản tâm lý và kiến thức để chuyển đổi sinh kế.

Ông Nguyễn Đức Thuật, Giám đốc Hợp tác xã Dịch vụ nông nghiệp Đức Chính, xã Tuệ Tĩnh, người đã gắn bó với bà con hơn 30 năm chia sẻ rằng sau nhiều năm trồng cà rốt, đất đồng đã có dấu hiệu bạc màu, dịch bệnh và thời tiết bất thường khiến rủi ro tăng lên. “Chúng tôi phải tính đường dài. Cà rốt vẫn là chủ lực, nhưng bà con cần thêm những loại cây phù hợp hơn và an toàn hơn. Cây ớt là một lựa chọn sáng giá, nhưng muốn bà con tin và làm theo thì điều đầu tiên là phải cung cấp thông tin thật đầy đủ, thật minh bạch”, ông nói.

Đó cũng là lý do từ tháng 7 năm nay, Hợp tác xã phối hợp với Công ty TNHH Lucavi triển khai mô hình thử nghiệm ớt trên 7 ha. Con số ấy tuy còn khiêm tốn, nhưng mang ý nghĩa lớn vì gần như toàn bộ hộ tham gia đều lần đầu tiếp cận cây trồng mới. Thực tế cho thấy, khi thiếu thông tin, nông dân thường e dè trước mọi sự thay đổi. Chỉ khi “nghèo thông tin” được khắc phục bằng những buổi trao đổi trực tiếp, bằng tài liệu rõ ràng hoặc hướng dẫn sát ruộng, bà con mới có thể tự tin bước vào cuộc chuyển đổi.

Thông tin đúng - cầu nối giúp nông dân mạnh dạn đổi mới

Để thuyết phục nông dân, vốn đã quá quen với cây cà rốt, chuyển sang trồng ớt, công tác truyền thông và tập huấn được Hợp tác xã và doanh nghiệp đặc biệt coi trọng. Không ai có thể trồng một loại cây mới chỉ bằng lời vận động; người nông dân cần được nhìn tận mắt, sờ tận tay, nghe tận nơi những phân tích cụ thể.

Ông Nguyễn Đăng Cường, Giám đốc Công ty TNHH Lucavi cho biết doanh nghiệp đã tổ chức ba buổi hội thảo tại xã Tuệ Tĩnh để giới thiệu cây ớt, đánh giá khả năng thích nghi và hướng dẫn kỹ thuật trước khi triển khai. “Bà con trồng cà rốt rất hiệu quả, nên vận động họ chuyển sang cây khác không dễ. Nhưng khi được cung cấp thông tin rõ ràng từ năng suất, chi phí, thời gian thu hoạch đến các rủi ro họ bắt đầu nhìn thấy cơ hội”, ông nói.

Không chỉ dừng lại ở buổi tập huấn, doanh nghiệp còn duy trì kênh thông tin liên tục: hỗ trợ kỹ thuật, nhắn tin qua nhóm Zalo, theo dõi quá trình sinh trưởng, phát triển của cây hằng ngày. Đây chính là cách hiệu quả nhất cung cấp cho người dân những dữ liệu họ cần, đúng thời điểm họ cần và theo đúng cách họ dễ tiếp nhận nhất.

Ngoài ra, doanh nghiệp cam kết bao tiêu sản phẩm với giá 7.000 - 7.500 đồng/kg tùy giống, lợi nhuận bình quân khoảng 15 triệu đồng/sào, có hộ đạt 30 triệu đồng/sào. Những con số minh bạch ấy chính là thông tin quan trọng giúp người dân tự tin tính toán và ra quyết định.

Ông Cường chia sẻ thêm: “Ưu điểm của ớt là không làm đất thoái hóa nhanh và ít tồn dư thuốc bảo vệ thực vật hơn so với cà rốt. Đất bạc màu hay thoái hóa đều có thể trồng được. Khi nông dân có đủ thông tin để so sánh, họ sẽ tự tìm được đáp án phù hợp nhất”.

Những luống ớt đầu tiên và niềm tin mới của người dân

Giữa cánh đồng gió lồng lộng, bà Nguyễn Thị Lơi ở thôn Yển Vũ, xã Tuệ Tĩnh đứng bên luống ớt đã bén rễ được hơn 30 ngày. Trước đây, bà chỉ trồng cà rốt và rau màu. Nhưng khi được hợp tác xã vận động, kết hợp những buổi tập huấn kỹ thuật, bà quyết định chuyển 2 sào sang trồng ớt.

“Ban đầu tôi lo lắm, sợ không biết chăm thế nào. Nhưng được cán bộ kỹ thuật xuống tận ruộng hướng dẫn, lại có nhóm Zalo để hỏi mọi lúc, nên giờ tôi yên tâm hơn nhiều. Chỉ mong thời tiết thuận lợi để có vụ đầu suôn sẻ”, bà Lơi chia sẻ.

Cách đó không xa, một xã viên khác của Hợp tác xã Dịch vụ nông nghiệp Đức Chính đánh giá cây ớt “dễ tính hơn” so với tưởng tượng: “Tưới nhỏ giọt giờ bấm nút từ nhà, sâu bệnh có gì là báo ngay nhóm. Tôi già rồi nhưng học dùng cũng quen”. Câu chuyện giản dị ấy cho thấy rõ: khi người nông dân được trang bị đủ thông tin, họ không hề “ngại đổi mới” như nhiều người vẫn nghĩ.

Sau khoảng 4 tháng triển khai, những luống ớt ở cánh đồng Tuệ Tĩnh đã đứng cây, ra hoa, hứa hẹn thu hoạch chỉ trong vài tuần nữa. Dù là vụ đầu, doanh nghiệp đã tính toán phương án “bảo hiểm năng suất” để giảm rủi ro cho xã viên, điều này giúp nông dân an tâm sản xuất.

Ông Cường khẳng định: “Chúng tôi đã triển khai mô hình này ở nhiều tỉnh phía Bắc và đều cho kết quả tốt. Đức Chính nay là Tuệ Tĩnh có truyền thống trồng màu lâu năm, nên cây ớt hoàn toàn có thể trở thành hướng làm giàu mới”.

Rõ ràng niềm tin không chỉ đến từ hiệu quả kinh tế, mà từ chính sự đầy đủ của thông tin: thông tin kỹ thuật, thông tin thị trường, thông tin rủi ro và cả các kênh tiếp nhận thông tin mới. Và khi khoảng cách thông tin được thu hẹp, người nông dân không còn đứng ngoài dòng chảy của thị trường.

Niềm tin ấy đang lan tỏa trong lòng nhiều người dân Tuệ Tĩnh những người từng đưa cà rốt đi “mở đất” ở khắp miền, nay lại bắt đầu một hành trình mới: hành trình của những cây ớt đang báo hiệu mùa thu hoạch bội thu, của tri thức được sẻ chia đúng lúc đã giúp người dân nơi đây giảm nghèo thực chất, bền vững ngay trên chính mảnh ruộng của gia đình mình.