* Thế nào là đơn vị thiên văn? Xin cho một số ví dụ?

Bà Triệu Thị Sinh (huyện Lục Yên, Yên Bái)

Đơn vị thiên văn là một đơn vị độ dài quy ước được dùng trong thiên văn học để đo các khoảng cách trong không gian. Độ dài của đơn vị này là khoảng cách trung bình từ trái đất đến mặt trời, nghĩa là khoảng 150 triệu km (chính thức là 149.597.870,700 km). Đơn vị thiên văn thường được viết tắt là AU (tiếng Anh: astronomical unit).

Người ta thường sử dụng đơn vị thiên văn cho các khoảng cách trong hệ mặt trời. Khoảng cách giữa mặt trời và hành tinh lùn sao diêm vương tinh 40 đơn vị thiên văn (40 AU). Khoảng cách giữa mặt trời với sao thuỷ là 0,4 AU, với sao kim là 0,7 AU, với sao hoả là 1,2 AU, với sao mộc là 5,2 AU , với sao thổ là 9,54 AU, với sao thiên vương là 19,2 AU, với sao hải vương là 30,1 AU.

Khoảng cách giữa trái đất và mặt trời là không quá nóng như với sao thuỷ, sao kim mà cũng không quá lạnh lẽo như với các hành tinh khác trong hệ mặt trời. Chính nhờ vậy trái đất mới phù hợp cho muôn loài sinh vật duy trì sự sống.

Một vài thông tin về trái đất của chúng ta: Bán kính 6.378 km, diện tích khoảng 500 triệu km2, thể tích bằng 1/1.300.000 so với mặt trời, đại dương chiếm tới 71% diện tích trái đất, tốc độ quay tính ở xích đạo là 465m/giây, chu kỳ tự quay là 23 giờ 56 phút, chu kỳ quỹ đạo là 365 ngày 6 giờ 9 phút, tốc độ quỹ đạo trái đất là 30 km/giây. Trái đất xuất hiện cách đây khoảng 4,6 tỷ năm và các nhà khoa học phỏng đoán sự sống sẽ còn tồn tại trên trái đất khoảng 3 tỷ năm nữa nếu môi trường không bị phá hoại quá nghiêm trọng.

* Xin hỏi hệ ngân hà của chúng ta chiếm tỷ lệ ra sao trong toàn vũ trụ?

Ông Lê Thanh Hùng (huyện Thạnh Phú, Bến Tre)

Ngân hà, còn gọi là sông Ngân, Thiên Hà, là một thiên hà (galaxy) mà hệ mặt trời nằm trong đó. Nó xuất hiện trên bầu trời như một dải sáng mờ kéo dài từ chòm sao Tiên Hậu (Cassiopeia) ở phía bắc đến chòm sao Nam Thập Tự (Crux) ở phía nam.

Dải ngân hà sáng hơn về phía chòm sao Nhân Mã (Sagittarius) là chỗ trung tâm của dải ngân hà. Một dữ kiện thực tế là dải ngân hà chia bầu trời thành hai phần xấp xỉ bằng nhau chứng tỏ hệ mặt trời nằm rất gần với mặt phẳng của thiên hà này.

Các tên gọi ngân hà, sông Ngân và Thiên Hà trong tiếng Việt bắt nguồn từ Trung Quốc. Vào những đêm trời quang nhìn lên bầu trời ta có thể thấy một dải màu trắng bạc kéo dài do rất nhiều ngôi sao tạo thành. Nó được người Trung Quốc hình tượng hoá thành hình ảnh một dòng sông chảy trên trời và gọi nó là ngân hà.

Vũ trụ mà các nhà khoa học quan sát được hiện nay là một không gian có đường kính khoảng 16,3 tỷ năm ánh sáng (một năm ánh sáng tương ứng với 9.460.730.472.580,8 km). Nếu coi vũ trụ như một sân bóng thì kích thước của hệ ngân hà chỉ bằng một hạt gạo nằm ở gần trung tâm sân bóng.