Tạo sinh kế bền vững từ liên kết chăn nuôi và trồng rừng nguyên liệu

Tạo chuỗi giá trị trong chăn nuôi đại gia súc

Chăn nuôi của Thanh Hóa đang chuyển mạnh từ nhỏ lẻ sang quy mô lớn, công nghệ cao và phát triển theo chuỗi liên kết. Trong đó, chăn nuôi đại gia súc, đặc biệt là bò sữa và bò thịt được xác định là một trong những trụ cột quan trọng của nền nông nghiệp hiện đại, gắn với mục tiêu nâng cao thu nhập cho người dân và phát triển bền vững.

Đến nay, Thanh Hóa có 72 doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực chăn nuôi quy mô lớn, hiện đang triển khai mô hình liên kết gia công, giúp người dân tham gia chuỗi sản xuất có hiệu quả và thu nhập ổn định. Các doanh nghiệp trong nước như Vinamilk, TH True milk, Dabaco, 3F Viet… đầu tư các tổ hợp chăn nuôi gắn với nhà máy chế biến, giết mổ và định hướng xuất khẩu, tạo bước chuyển căn bản trong ngành chăn nuôi của tỉnh.

Đặc biệt, đối với chăn nuôi đại gia súc, Thanh Hóa đã thu hút nhiều dự án lớn. Điển hình như Công ty Bò sữa Việt Nam (Vinamilk) hiện vận hành 3 trang trại quy mô khoảng 12.000 con bò sữa, trong khi Tập đoàn TH True milk đang xây dựng tổ hợp chăn nuôi, chế biến quy mô 20.000 con, đến nay đã hoàn thiện 15 chuồng và nuôi gần 8.500 con (bò tơ, bò cho sữa, bê). Tổng đàn bò sữa của hai doanh nghiệp đạt khoảng hơn 20.000 con, đưa Thanh Hóa trở thành một trong những địa phương có quy mô chăn nuôi bò sữa lớn nhất miền Bắc.

Đáng chú ý, các doanh nghiệp này không chỉ đầu tư chăn nuôi mà còn hình thành chuỗi liên kết vùng nguyên liệu với nông dân. Tập đoàn TH True milk hiện liên kết với nông dân Thanh Hóa trên diện tích hơn 300ha để trồng ngô làm thức ăn tươi cho bò, hướng tới mở rộng lên hơn 3.000ha tại các huyện cũ như Nông Cống, Như Thanh, Như Xuân, Hoằng Hóa, Cẩm Thủy. Giá thu mua đạt khoảng 950.000 - 1.000.000 đồng/tấn. Nông dân được doanh nghiệp bao tiêu sản phẩm tại chỗ thông qua các tổ hợp tác và hợp tác xã.

Tương tự, Công ty TNHH MTV Bò sữa Thống Nhất Thanh Hóa đang liên kết với nông dân trồng hơn 1.000ha dứa và 300ha ngô, vừa cung cấp thức ăn xanh, vừa tạo ra sản phẩm hàng hóa sạch cho thị trường. Doanh nghiệp còn triển khai nhiều chính sách hỗ trợ người dân như cho vay vốn không lãi suất, bao tiêu sản phẩm với giá ổn định, chuyển giao kỹ thuật trồng trọt và tưới tự động, giúp bà con yên tâm sản xuất.

Điển hình trong việc liên kết sản xuất mang lại giá trị kinh tế cao là HTX Dịch vụ nông nghiệp Định Long (tỉnh Thanh Hóa). Hiện nay, đơn vị có vùng nguyên liệu ngô 22ha, đồng thời được Công ty Bò sữa Thống Nhất Thanh Hóa liên kết bao tiêu toàn bộ sản phẩm.

Ông Phạm Ngọc Loát, Giám đốc HTX cho biết: “Mỗi sào ngô sau khi trừ chi phí, nông dân thu về khoảng 600 nghìn đồng. Tính ba vụ mỗi năm, thu nhập đạt 30 - 40 triệu đồng/ha, cao hơn nhiều so với cây trồng khác, trong khi nông dân được bảo đảm đầu ra, hỗ trợ kỹ thuật và thu mua sản phẩm ngay tại ruộng.

Trồng cây nguyên liệu giấy, nông dân ổn định thu nhập

Song song với chăn nuôi đại gia súc, Thanh Hóa đang tận dụng lợi thế đất đồi, đất lâm nghiệp để phát triển mạnh cây nguyên liệu giấy như keo, tre, luồng. Đây là nguồn cung quan trọng cho ngành chế biến giấy và vật liệu gỗ trong và ngoài nước.

Theo thống kê, toàn tỉnh hiện có hơn 100.000ha rừng keo, chiếm khoảng 41,46% diện tích rừng trồng. Trong đó vùng trồng rừng bền vững đạt khoảng 7.000ha, tập trung chủ yếu tại hai huyện cũ là Thạch Thành và Cẩm Thủy với sự tham gia của hơn 2 nghìn hộ dân.

Hiệu quả kinh tế từ cây keo làm bột giấy và ván gỗ được đánh giá khá ổn định. Năm 2025, thu nhập bình quân 1ha keo sau chu kỳ 6 năm đạt khoảng 135 - 140 triệu đồng sau khi trừ chi phí. Cây keo hiện có giá bán khá cao, trong đó keo bóc khoảng 1,3 triệu đồng/tấn, keo băm hơn 1,1 triệu đồng/tấn. Với rừng gỗ lớn, giá trị càng tăng: Cây có vanh thân 60cm đạt 1,4 triệu đồng/tấn, vanh 70 - 90cm từ 1,5 - 1,6 triệu đồng/tấn. Nhờ vậy, nhiều hộ dân đã chuyển hướng sang trồng keo gỗ lớn để nâng cao giá trị.

Ông Phạm Thành Đồng, Giám đốc HTX Quản lý rừng bền vững Thạch Thành (Thanh Hóa) cho biết: “Mỗi năm HTX khai thác khoảng 400ha, cung ứng cho thị trường hơn 30.000 tấn dăm gỗ (làm bột giấy), chủ yếu xuất sang Nhật Bản và Hàn Quốc. Thị trường hiện vẫn khan hiếm nguồn cung, nhưng yêu cầu rất chặt về tính hợp pháp và truy xuất nguồn gốc lâm sản. Các đối tác cam kết rõ ràng về giá và chất lượng, còn chúng tôi phải đảm bảo chứng minh được nguồn gốc hợp pháp của gỗ".

Thanh Hóa hiện có diện tích luồng lớn nhất cả nước với trên 75.000ha, chiếm 50% tổng diện tích rừng trồng toàn tỉnh. Những năm qua, luồng được xem là cây xóa đói, giảm nghèo của người dân miền núi, tạo thu nhập chính cho hàng nghìn hộ dân. Bình quân mỗi năm tỉnh cung cấp khoảng 60 triệu cây luồng (tương đương 1,6 triệu tấn nguyên liệu) và 80 nghìn tấn nguyên liệu khác phục vụ chế biến và xuất khẩu, trong đó sản phẩm tre, luồng chủ yếu sử dụng để làm giấy, vàng mã, đồ thủ công mỹ nghệ…