Rừng là ‘bệ đỡ’ cho người dân thoát nghèo

Thoát nghèo nhờ trồng rừng

Tại khu tái định cư Bến Ván (60 tuổi, thôn Hòa Lộc, xã Hưng Lộc, TP Huế), ông Hồ Đa Thê được xem là tấm gương nông dân tiêu biểu trong phát triển kinh tế, khi từ cuộc sống chật vật đã vươn lên làm giàu bằng việc trồng rừng.

Vốn sinh ra trong một gia đình có hoàn cảnh kinh tế khó khăn, dù nỗ lực học tập và ra trường được nhận vào làm tại một cơ quan nhà nước nhưng mức lương eo hẹp không đủ giúp ông cải thiện cuộc sống gia đình. Ít năm sau đó, ông Thê đã đưa ra một quyết định táo bạo là nghỉ việc, từ nơi sinh ra là xã vùng cao Dương Hòa (thị xã Hương Thủy cũ, nay là phường Phú Bài) chuyển đến khu tái định cư Bến Ván sinh sống và vào rừng khai hoang, trồng rừng.

Những năm đầu, ông phải đối mặt với muôn vàn khó khăn nhưng ông không nản lòng, cần cù khai hoang từng mảnh đất và không ngừng học hỏi kinh nghiệm từ các mô hình trồng rừng hiệu quả ở nhiều nơi. Nhờ sự kiên trì và quyết tâm, những cánh rừng keo tràm bắt đầu xanh tốt và cho thu hoạch. Năm 2012, những thông tin, tuyên truyền của chính quyền về rừng có chứng chỉ FSC (rừng gỗ lớn), ông Thê tiến hành tiên phong trồng loại rừng này. Từ việc lấy dăm thì chuyển thành trồng rừng lâu năm lấy gỗ, kéo dài chu kỳ thu hoạch giúp nâng giá trị thu nhập.

Đến nay, diện tích rừng kinh tế của ông đã lên tới 25 hecta. Rừng có chu kỳ khai thác dài tầm 7 - 8 năm, cho thu nhập từ 250 - 280 triệu đồng/hecta, còn 5 năm thì thu về khoảng 150 triệu đồng/hecta, lãi cao hơn nhiều so với rừng gỗ nhỏ. Nhờ thế, nhiều năm qua, không chỉ giảm nghèo bền vững mà ông Thê còn vươn lên làm giàu, sắm nhà to, sắm xe ô tô và được người dân địa phương gọi là “vua rừng”, đồng thời được tín nhiệm làm trưởng thôn.

Tỷ lệ che phủ rừng của TP Huế đang đạt 57,18%, có gần 13.200 ha rừng được cấp chứng chỉ quản lý rừng bền vững FSC, từ đó giúp bà con nông dân có thu nhập ổn định, từng bước giảm nghèo.

Ông Thê cũng đã chia sẻ kinh nghiệm, tuyên truyền vận động bà con chuyển đổi mô hình trồng rừng để giảm nghèo bền vững. Nhờ thế, vùng đồi núi bạt ngàn, hoang sơ ở Bến Ván đã được nông dân địa phương phủ một màu xanh ngắt của những cánh rừng keo tràm.

Ngoài hộ ông Thê thì còn rất nhiều hộ dân “đổi đời” từ trồng rừng FSC tại đây. Người dân ở đây gọi những cánh rừng này là “vàng xanh” mang lại no ấm, giàu sang. Như ông Hồ Đức Lăng từ không có gì trong tay nay đã sở hữu 40 hecta rừng, ông Nguyễn Chí Lưu có 10 hecta rừng trồng cũng là điểm thu mua gỗ dăm, gỗ rừng trồng lớn trong vùng. Hay gia đình bà Nguyễn Thị Ba từ một hộ nghèo, sau thời gian làm nghề chăm sóc, khai thác rừng thuê đã mua xe tải chở gỗ thuê cho các chủ rừng, mua hàng chục hecta rừng.

Rừng tạo sinh kế cho đồng bào vùng cao

Người dân ở TP Huế còn có cuộc sống khấm khá hơn nhờ được chi trả dịch vụ môi trường rừng (DVMTR) và chi trả giảm phát thải khí nhà kính (ERPA). Đáng chú ý, nhiều cộng đồng đã khéo léo xoay vòng nguồn tiền này để phát triển sinh kế. Các nhóm hộ đã thống nhất trích một phần tiền DVMTR cho vay vốn mua giống cây, con, cải tạo vườn tạp. Đây là cách “biến lộc rừng thành vốn”, giúp cộng đồng vừa giữ rừng, giảm sự phụ thuộc vào các hoạt động khai thác rừng không bền vững, vừa thoát nghèo.

Điển hình như ở vùng cao các xã A Lưới là các hộ gia đình anh Hồ Văn TâR và Hồ Văn Thịnh (nuôi bò), hộ anh Hồ Văn Amé (nuôi cá trắm), anh Hồ Ngọc Nhiên (nuôi dê). Trong khi đó, cộng đồng thôn Đụt quản lý hơn 500 ha rừng, nhận gần 320 triệu đồng, cộng đồng Lê Triêng II quản lý gần 700 ha rừng, nhận gần 468 triệu đồng. Nguồn kinh phí này đã được bà con sử dụng để mua sắm trang thiết bị, công cụ tuần tra và phát triển các mô hình sinh kế bền vững.

“Trước đây, cuộc sống của người dân bấp bênh. Từ khi có tiền chi trả DVMTR, chúng tôi có thêm nguồn vốn để phát triển chăn nuôi, trồng trọt. Gia đình tôi được vay vốn từ quỹ của cộng đồng để mua dê giống, đến nay đàn dê phát triển tốt, có thêm thu nhập ổn định. Nhờ vậy mà cuộc sống khấm khá hơn, vừa giữ được rừng vừa thoát nghèo”, anh Nhiên tâm sự.

Quỹ Bảo vệ và Phát triển rừng TP Huế cho biết, năm 2024, nguồn thu DVMTR toàn thành phố là 99,075 tỷ đồng, chi trả cho 641 chủ rừng cung ứng DVMTR trên diện tích 159.824,03 hecta. Hiện có 5.673 chủ rừng là hộ gia đình, cá nhân tham gia quản lý bảo vệ rừng (có đến 68,1% là đồng bào dân tộc thiểu số), trong đó có 313 chủ rừng là hộ gia đình và 5.360 hộ gia đình, cá nhân là thành viên của 292 Ban Quản lý rừng cộng đồng, nhóm hộ. Qua đó, đã góp phần quản lý, bảo vệ rừng hiệu quả đồng thời tạo thêm công ăn việc làm, cải thiện đời sống cho các hộ dân sống ven rừng tham gia công tác tuần tra, canh gác bảo vệ rừng. 

Bên cạnh đó, từ nguồn thu từ Chương trình ERPA tại TP Huế, năm 2024, thành phố đã giải ngân 42,96/43,78 tỷ đồng, đạt 98,1% kế hoạch. Trong đó, gần 99,4% được chi trả cho hơn 600 chủ rừng là cộng đồng, hộ gia đình, UBND cấp xã và các tổ chức. Tính đến tháng 7/2025, TP Huế cũng đã thực hiện chi trả khoảng 49,85/54,87 tỷ đồng kế hoạch năm 2025, đạt tỷ lệ 95%.

Theo ông Nguyễn Tất Tùng - Giám đốc Quỹ Bảo vệ và Phát triển rừng TP Huế, không chỉ dừng ở khoản hỗ trợ chi phí tuần tra, bảo vệ rừng, DVMTR và ERPA đang mở ra hướng đi mới, là biến giá trị sinh thái của rừng thành dòng tiền bền vững, nuôi dưỡng sinh kế và góp phần chống biến đổi khí hậu.

“Thông qua vận động, tuyên truyền việc chi trả DVMTR và ERPA đã tạo động lực để cộng đồng chung tay giữ rừng, phát triển kinh tế, từng bước thoát nghèo và làm giàu chính đáng từ rừng. Đây chính là hướng đi lâu dài để hài hòa giữa mục tiêu bảo vệ môi trường và phát triển kinh tế - xã hội, góp phần xây dựng những vùng quê xanh, bền vững. Ngành lâm nghiệp thành phố sẽ tiếp tục thông tin đến bà con về những lợi ích của trồng rừng và quản lý bảo vệ rừng, qua đó nâng cap thu nhập, từng bước giúp dân giảm nghèo”, ông Tùng nhấn mạnh.