Sau hơn ba năm thực hiện, Nghị quyết 19 được đánh giá đã tạo chuyển biến tích cực trong bảo đảm an ninh lương thực, ổn định kinh tế vĩ mô và nâng cao đời sống khu vực nông thôn. Nhiều mô hình sản xuất hàng hóa được mở rộng, năng lực chế biến cải thiện, tỷ lệ xã đạt chuẩn nông thôn mới tăng nhanh.
Tuy vậy, tăng trưởng nông nghiệp nhìn chung thiếu bền vững, năng suất và chất lượng một số ngành hàng còn thấp, ứng dụng khoa học - công nghệ chưa sâu, thu nhập nông dân chịu nhiều rủi ro trước thiên tai và biến động thị trường. Một số vấn đề môi trường nông thôn chậm được xử lý, thậm chí có nơi gia tăng mức độ ô nhiễm.
Đồng chí Trần Cẩm Tú, Ủy viên Bộ Chính trị, Thường trực Ban Bí thư. Ảnh: Thủy Nguyên.
Trong bối cảnh thị trường toàn cầu biến động, áp lực biến đổi khí hậu và công nghệ thay đổi nhanh, Bộ Chính trị yêu cầu hệ thống chính trị tiếp tục quán triệt và tập trung vào một loạt nhiệm vụ trọng tâm.
Kết luận khẳng định nông nghiệp, nông dân và nông thôn tiếp tục giữ vai trò chiến lược dài hạn. Nông dân, bao gồm cả ngư dân, diêm dân, được xác định là trung tâm và là động lực của quá trình đổi mới. Quá trình cơ cấu lại ngành phải chuyển mạnh sang tư duy sản xuất hàng hóa quy mô lớn, dựa trên nông nghiệp xanh, hữu cơ, tuần hoàn và phát thải thấp; ưu tiên ứng dụng công nghệ cao, chuyển đổi số và tối ưu lợi thế từng vùng. Nông nghiệp phải bảo đảm an ninh lương thực trong mọi tình huống, gắn chặt với phát triển đô thị và mô hình chính quyền địa phương hai cấp.
Trong năm 2026, hệ thống pháp luật liên quan lĩnh vực nông nghiệp - nông thôn phải được rà soát và thể chế hóa đồng bộ, tạo khung khuyến khích doanh nghiệp và người dân đầu tư vào nông nghiệp xanh, kinh tế tuần hoàn và các vùng chiến lược. Bộ Chính trị yêu cầu nghiên cứu cơ chế thúc đẩy “xuất khẩu ngành nông nghiệp”, tăng năng lực tiếp cận thị trường và giá trị gia tăng cho nông sản Việt Nam.
Kết luận nêu rõ nhu cầu ưu tiên nguồn lực cho các mô hình sản xuất dựa trên khoa học - công nghệ, đổi mới sáng tạo và thích ứng biến đổi khí hậu, từ khâu sản xuất, chế biến đến logistics và thương mại. Đây được coi là động lực then chốt cho phát triển nhanh và bền vững nông nghiệp.
Một trong các định hướng lớn là xây dựng cơ chế hợp tác đa ngành và chuỗi ngành hàng. Ngành nông nghiệp phải cơ cấu lại cây trồng, vật nuôi theo nhu cầu thị trường; phát triển hệ sinh thái kinh tế nông nghiệp đa giá trị, bao gồm chế biến, dịch vụ, du lịch và kinh tế carbon thấp. Việc quy hoạch và bảo vệ đất lúa năng suất cao, phát triển thương hiệu ngành hàng chiến lược và ứng dụng sâu công nghệ chế biến, logistics được yêu cầu thực hiện đồng bộ.
Sản xuất được định hướng tổ chức theo hướng chuyên môn hóa, chuyên nghiệp hóa, với liên kết chặt chẽ giữa sáu chủ thể trong chuỗi giá trị. Doanh nghiệp, hợp tác xã và nông dân phải được kết nối với hệ thống trường, viện nghiên cứu để hợp tác khoa học - công nghệ; đồng thời tăng cường khai thác quyền sở hữu trí tuệ trong nông nghiệp. Đến năm 2030, Việt Nam đặt mục tiêu có một số doanh nghiệp nông nghiệp dẫn dắt khu vực và tham gia sâu vào chuỗi giá trị toàn cầu.
Song song, các giải pháp về dữ liệu và quản lý tài nguyên được yêu cầu đẩy mạnh, bao gồm xây dựng cơ sở dữ liệu đất đai, nguồn nước, rừng, đa dạng sinh học, khí tượng - thủy văn. Ngành thủy sản phải phát triển theo hướng bền vững, gắn kiểm soát nguồn lợi với bảo vệ chủ quyền biển đảo, thúc đẩy nuôi biển công nghệ cao và hình thành các đội tàu đánh bắt xa bờ.
Kết luận cũng yêu cầu điều chỉnh chính sách thương mại linh hoạt theo biến động thị trường; củng cố thị trường nội địa; nâng cấp tiêu chuẩn, quy chuẩn nông sản theo hướng tiệm cận quốc tế, đồng thời tận dụng các hiệp định thương mại tự do để mở rộng xuất khẩu.
Đối với nông dân, nhiệm vụ trọng tâm là hỗ trợ đào tạo, chuyển giao công nghệ và kỹ năng số để hình thành tư duy sản xuất hàng hóa lớn và chuyên nghiệp. Các chính sách tín dụng xanh, bảo hiểm nông nghiệp, khởi nghiệp ở nông thôn phải triển khai hiệu quả hơn, đặc biệt tại vùng sâu, vùng xa và khu vực đồng bào dân tộc thiểu số.
Một mũi nhấn quan trọng là xây dựng nông thôn mới hiện đại, giàu đẹp và gắn kết giữa không gian đô thị - nông thôn. Quy hoạch mới cần mở thêm dư địa về không gian phát triển, bảo vệ môi trường sinh thái và giữ gìn bản sắc văn hóa. Thu hẹp chênh lệch vùng miền và tăng khả năng tiếp cận dịch vụ cơ bản cho người dân nông thôn là mục tiêu xuyên suốt.
Bộ Chính trị cũng đặt yêu cầu tăng đầu tư cho hạ tầng nông nghiệp và nông thôn, đặc biệt thủy lợi, phòng chống thiên tai và hạ tầng môi trường. Giai đoạn 2021-2030, ngân sách cho lĩnh vực này phải tăng tối thiểu gấp đôi so với giai đoạn 2011-2020. Các chương trình mục tiêu quốc gia cần được rà soát tránh chồng chéo và phục vụ hiệu quả hơn cho cộng đồng nông thôn.
Một trọng tâm khác là giải quyết hài hòa giữa phát triển kinh tế và bảo vệ môi trường. Các địa phương phải tăng cường thu gom - xử lý rác, xử lý ô nhiễm sông, suối; phục hồi hệ sinh thái rừng ngập mặn; nâng cao năng lực dự báo và cảnh báo thiên tai để giảm thiểu thiệt hại.
Để tổ chức thực hiện, Bộ Chính trị phân công nhiệm vụ cụ thể cho Đảng ủy Quốc hội, Đảng ủy Chính phủ, Ban Tuyên giáo Trung ương, Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể. Các tỉnh ủy, thành ủy phải xây dựng kế hoạch triển khai, đồng thời thường xuyên kiểm tra, giám sát và báo cáo kết quả.
