Sáng 21/5, dưới sự điều hành của Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Thanh, Quốc hội đã nghe Tờ trình và Báo cáo thẩm tra về dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của bốn luật: Luật Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, Luật Công đoàn, Luật Thanh niên và Luật Thực hiện dân chủ ở cơ sở.

Phát huy vai trò chủ trì, tính chủ động của từng tổ chức

Trình bày Tờ trình trước Quốc hội, Chủ tịch Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam Đỗ Văn Chiến cho biết, việc sửa đổi, bổ sung các luật nhằm thể chế hóa đầy đủ các quan điểm, chủ trương của Đảng, đặc biệt là Đề án về sắp xếp, tinh gọn, hợp nhất các cơ quan Mặt trận Tổ quốc, tổ chức chính trị - xã hội và hội quần chúng do Đảng, Nhà nước giao nhiệm vụ ở các cấp.

Dự thảo luật bám sát các nội dung sửa đổi, bổ sung của Hiến pháp năm 2013, cụ thể hóa vị trí, vai trò, chức năng, nhiệm vụ và quyền hạn của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, các tổ chức chính trị - xã hội và hội quần chúng. Đồng thời, dự luật cũng điều chỉnh các quy định về tổ chức bộ máy và nguyên tắc hoạt động, khẳng định Mặt trận là một bộ phận của hệ thống chính trị nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam.

Dự thảo gồm 5 điều, trong đó làm rõ vai trò chủ trì của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam trong hiệp thương dân chủ, thống nhất hành động, đồng thời phát huy tính chủ động, sáng tạo của từng tổ chức thành viên.

Với Luật Công đoàn, dự thảo bổ sung quy định xác định Công đoàn là tổ chức thành viên trực thuộc Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, là đại diện của người lao động ở cấp quốc gia trong các quan hệ lao động và quan hệ quốc tế về công đoàn.

Đối với Luật Thanh niên, dự thảo khẳng định Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh là tổ chức thành viên trực thuộc Mặt trận. Các nội dung sửa đổi đều hướng tới nâng cao vai trò, trách nhiệm và tính chủ động của từng tổ chức, đồng thời bảo đảm tính thống nhất trong hệ thống chính trị.

Làm rõ tính chất “trực thuộc” nhưng vẫn giữ tính độc lập tương đối

Trình bày Báo cáo thẩm tra, Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa và Xã hội Nguyễn Đắc Vinh cho biết Ủy ban tán thành với sự cần thiết phải ban hành Luật sửa đổi, bổ sung lần này. Việc điều chỉnh nhằm đáp ứng yêu cầu sắp xếp tổ chức bộ máy, làm rõ vị trí, chức năng, nguyên tắc hoạt động của các tổ chức trong hệ thống chính trị.

Tuy vậy, Ủy ban cũng lưu ý một số nội dung cần được tiếp tục hoàn thiện. Trong đó, việc làm rõ tính chất “trực thuộc” giữa Mặt trận và các tổ chức thành viên là điểm quan trọng. Mối quan hệ này cần bảo đảm được hai yếu tố: một mặt là sự gắn kết, thống nhất trong phối hợp hoạt động; mặt khác vẫn giữ được tính độc lập tương đối, quyền chủ động và đặc thù riêng của mỗi tổ chức theo đúng Hiến pháp và Điều lệ hoạt động.

Về hoạt động giám sát, phản biện của Mặt trận và các tổ chức thành viên, Ủy ban đề nghị cần quy định cụ thể trong Điều lệ Mặt trận, bảo đảm mỗi tổ chức có thể chủ động thực hiện giám sát các nội dung liên quan trực tiếp đến đoàn viên, hội viên của mình. Điều này sẽ giúp nâng cao tính hiệu quả và thiết thực trong phản biện xã hội, đồng thời phát huy vai trò đại diện, phản ánh ý chí, nguyện vọng của nhân dân.

Hướng tới tổ chức công đoàn linh hoạt, phù hợp thực tiễn

Liên quan đến hệ thống tổ chức công đoàn, tại khoản 3 Điều 2 của dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung khoản 1 Điều 8 Luật Công đoàn 2024, một số ý kiến đề nghị nghiên cứu quy định theo hướng linh hoạt hơn. Mục tiêu là phù hợp với chủ trương sắp xếp bộ máy, tổ chức tinh gọn mà vẫn bảo đảm đúng quy định pháp luật và thực hiện theo Điều lệ Công đoàn.

Đồng thời, việc sửa đổi cũng cần tiếp tục bám sát tinh thần Nghị quyết 02-NQ/TW của Bộ Chính trị về đổi mới tổ chức và hoạt động Công đoàn Việt Nam trong tình hình mới. Theo đó, tổ chức công đoàn cần được sắp xếp phù hợp với mô hình chính quyền địa phương hai cấp, đồng thời tương thích với các quy định pháp lý hiện hành về tổ chức bộ máy trong hệ thống chính trị.

Việc sửa đổi, bổ sung bốn luật lần này không chỉ nhằm bảo đảm sự thống nhất, đồng bộ của hệ thống pháp luật, mà còn hướng tới nâng cao hiệu quả hoạt động của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức chính trị - xã hội trong giai đoạn mới. Đây là bước đi quan trọng để thể chế hóa các chủ trương lớn của Đảng, góp phần phát huy sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc trong xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.