Nhiều bến cát “sạch trơn”

Những ngày giữa tháng 4/2025 này, dạo một vòng dọc các bến cát ven sông Lam từ huyện Hưng Nguyên qua các huyện Nam Đàn, Thanh Chương, Đô Lương, Anh Sơn…đều thấy hầu hết các bến cát có lượng hàng rất ít ỏi. Thậm chí, có nhiều bến cát ở Hưng Nguyên, Thanh Chương còn…sạch trơn không có nổi vài xe để bán.

Ông Phạm Văn Tụng, chủ một bến cát ở xã Xuân Lam, huyện Hưng Nguyên (tỉnh Nghệ An), cho hay: Giai đoạn này lượng cát khai thác có sụt giảm hẳn so với trước đây. Vì nguồn cung không đủ, giá các loại cát đều có xu thế tăng thêm từ 10.000 đồng đến 20.000 đồng/m3, thậm chí cao hơn. Dù giá tăng lên nhưng không đủ lượng hàng để bán.

Từ việc cát khan hiếm đã khiến cho nguồn cung không đủ cầu. Anh Nguyễn Hồng Quang, mới khởi công để xây căn nhà hơn 200 m2 tại thị trấn Nam Đàn tỏ ra lo lắng vì khó khăn trong liên hệ mua cát đạt chất lượng. “Tôi phải nhờ người quen liên hệ trên huyện Thanh Chương nhưng lượng không nhiều, nhiều ngày mới lấy được cát với giá đắt hơn bình thường”, anh Quang cho biết.

Anh Nguyễn Đức Hạnh, ở huyện Đức Thọ (tỉnh Hà Tĩnh) đang cần gấp hơn 1.000 m3 cát để làm công trình. Anh đã sang các bến cát ở huyện Nam Đàn, Hưng Nguyên liên hệ mua nhiều ngày qua nhưng không được. “Tôi đi đến 5-7 bến cát nhưng không bến nào sẵn hàng để bán. Dù đặt hàng chủ cát cũng không cho đặt vì họ sợ không khai thác đủ mà còn dành nguồn cát ưu tiên cho khách hàng quen".

Theo một chủ mỏ ở Nam Đàn, trước tháng 3, giá cát xây đã bao gồm cả VAT là 140.000 đồng/khối bán tại mỏ. Thế nhưng, thời gian này giá bật tăng lên 180.000 đồng/khối tại mỏ. Nhiều mỏ cát không đủ hàng bán do cung không đủ cầu, khiến chuỗi cung ứng bị đứt gãy.

Đâu là nguyên nhân?

Việc giá cát tăng lên trong thời gian gần đây là do nguồn cung hàng khá khan hiếm. Việc khan hiếm cát đã gây ảnh hưởng đến hoạt động xây dựng của người dân, doanh nghiệp… trên địa bàn. Thậm chí, một số công trình đã phải tạm dừng vì không đủ cát hoặc giá quá cao so với hợp đồng ban đầu với chủ đầu tư.

Các chủ cát cho biết, việc khan hiếm cát xây dựng khả năng cao là hiện tại các ngành chức năng vào cuộc kiểm tra chặt chẽ hơn về công suất khai thác thực tế tại các mỏ nên nhiều mỏ tạm dừng khai thác. Bên cạnh đó, nguồn cát từ khai thác trái phép đã hạn chế rất nhiều do nhiều vụ việc bị phát hiện, xử lý có tính rắn đe. 

Theo ghi nhận thực tế, các mỏ cát trên địa bàn tỉnh Nghệ An hiện nay đa số đều hoạt động khá cầm chừng hoặc thậm chí dừng hoạt động, trong khi các công trình, dự án, nhà dân đang xây dựng nhiều, cộng với các đơn vị cung ứng đã ký hợp đồng cung cát khiến tài nguyên khan hiếm, dẫn đến giá cát xây dựng tăng theo và khan hiếm cát.

Theo Phòng Khoáng sản (Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Nghệ An), đợt vừa qua Sở có tiến hành kiểm tra các điểm mỏ tại huyện Thanh Chương theo phản ánh của người dân và chính quyền địa phương để giải quyết những tồn tại, vướng mắc. Hiện, các điểm mỏ này đang bị tạm dừng khai thác để chờ giải quyết các vấn đề khúc mắc. Hiện Sở đang trình kế hoạch kiểm tra hoạt động khai thác cát nên tới đây, việc khai thác cát của doanh nghiệp sẽ bị ảnh hưởng, lượng cát khai thác ra sẽ ít đi, giá cả có thể còn tăng.

Theo Đội cảnh sát giao thông đường thủy (Công an tỉnh Nghệ An), hiện trên địa bàn tỉnh Nghệ An có khoảng hơn 100 tàu thuyền trên sông thuộc diện phải tiến hành đăng kiểm. Việc đăng kiểm được thực hiện tại Bến Thủy (TP. Vinh). Tuy nhiên, nhiều phương tiện ở Thanh Chương ngược lên Đô Lương và phía trên như Anh Sơn, Tân Kỳ… đến hạn đăng kiểm nhưng chưa xuống được Bến Thủy bởi nước cạn không thể lên đà đăng kiểm. Các phương tiện hiện nay hết hạn đăng kiểm vì thế nằm bờ và không tham gia hoạt động khai thác cát.

Với những lý do nêu trên, nguồn cung cát xây dựng trong giai đoạn này và trong thời gian tới sẽ còn khan hiếm hơn và dự báo giá cả cũng sẽ tiếp tục tăng thêm đáng kể.

Được biết, trước thực trạng trên, Sở Xây dựng tỉnh Nghệ An đang theo dõi sát sao giá cát trên thị trường, nếu giá cát tiếp tục tăng thêm trong thời gian tới và tăng đột biến làm ảnh hưởng lớn đến thị trường xây dựng, sẽ xin ý kiến thành lập đoàn kiểm tra, rà soát cụ thể để tham mưu cho UBND tỉnh hướng giải quyết, tránh làm đứt gãy chuỗi cung ứng của thị trường.