Thành cổ Nghệ An, còn gọi là Thành cổ Vinh được xây dựng dưới thời nhà Nguyễn. Trải qua hàng trăm năm biến thiên công trình này vẫn còn di tích của 3 cổng thành là Tiền môn, Tả môn và Hữu Môn. Năm 1998 Thành cổ Vinh được xếp hạng Di tích lịch sử Quốc gia.

Giá trị lịch sử, văn hóa của Thành cổ Vinh là điều không thể phủ nhận. Nơi đây từ lâu đã được xem là công trình mang tính biểu tượng, là bộ mặt của tỉnh Nghệ An. Có điều tác động của thời gian và các yếu tố ngoại cảnh khiến cho nhiều hạng mục trong quần thể xuống cấp trầm trọng.

Xuất phát từ nhu cầu hết sức cấp thiết, năm 2014 dự án nâng cấp và cải tạo kênh hào bao quanh được cấp có thẩm quyền phê duyệt với tổng mức đầu tư 138 tỷ đồng, kinh phí huy động từ nguồn vay của Ngân hàng thế giới. Dự án khởi công vào đầu năm 2016 với các đầu mục trọng tâm như nạo vét lòng kênh, xây dựng tường chắn kiên cố dọc hai bên bờ, lắp đặt tuyến cống bao thu gom nước thải..., đến năm 2018 công trình hoàn thành, chính thức đưa vào sử dụng.

Với số đông người dân thuộc 3 phường liên đới là Cửa Nam, Quang Trung và Đội Cung, đặc biệt là các gia đình sinh sống kề sát kênh hào Thành cổ Vinh, những người đã phải sống trong điều kiện ô nhiễm nghiêm trọng suốt thời gian dài, ai nấy đều phấn khởi, tin tưởng về một cảnh quan văn minh, sạch đẹp, tương xứng với giá trị cốt lõi của công trình mang tính lịch sử.      

Có điều kỳ vọng lắm thì thất vọng nhiều, dự án nâng cấp và cải tạo kênh hào Thành cổ Vinh không giải quyết được gốc rễ của vấn đề, tình trạng ô nhiễm vẫn nặng nề. Hào thành cổ là điểm “tập kết” nước thải sinh hoạt của cả thành phố Vinh, do “oằn mình” gồng gánh suốt thời gian dài đã dẫn đến quá tải.

Ông Phan Hưng, công dân phường Cửa Nam cho biết, dự án chỉ phát huy được trong thời gian đầu, về sau rác thải, bùn lầy, đủ thứ phế phẩm trộn lẫn với nhau khiến dòng nước trong lòng kênh biến đổi bất thường, luôn trong tình trạng đặc quánh như nhựa đường:

“Nói anh không tin chứ nước lòng kênh thay màu xoành xoạch, lắm hôm buổi sáng đen kịt nhưng trưa lại ngả sang màu tím, đến buổi chiều chuyển sang xanh nhạt. Ô nhiễm nguồn nước đồng nghĩa môi trường, không khí cũng ảnh hưởng theo, ái ngại bệnh tật đeo bám nhà nào nhà nấy chủ động cửa đóng then cài, kín bưng 24/24, bức bí vô cùng. Trước còn có công nhân môi trường chủ động vớt rác mỗi sáng, thế nhưng khoảng một năm trở lại đây không còn thấy nữa”.

Theo ghi nhận thực tế của phóng viên Báo Nông nghiệp và Môi trường, thấy rằng phản ánh của người dân có cơ sở. Thời điểm này nước trong kênh hào Thành cổ Vinh luôn trong cảnh đặc quánh, đen ngòm, mùi xú uế, tanh nồng bốc lên tận óc, nhiều điểm rác thải ken đặc, cỏ mọc um tùm che kín cả lòng 

“Sức khỏe của nhân dân xung quanh khu vực này bị ảnh hưởng, cuộc sống bị đảo lộn, tất cả cũng do ô nhiễm kênh hào Thành cổ Vinh mà ra. Họp hội đồng đã kiến nghị nhiều lần nhưng suốt mấy năm nay không thấy cơ quan chức năng xuống kiểm tra, xử lý. Nhiều hộ dân muốn bán nhà chuyển đi nơi khác cũng không xong, người mua đến xem đều chê khu vực này quá ô nhiễm, dơ bẩn”, ông Vương Văn Hòa, Khối trưởng khối 11, phường Quang Trung tâm tư.