Nông dân thất vọng

Chạy qua những cánh đồng hai bên quốc lộ 91B đi về các huyện Ô Môn, Thốt Nốt, rồi dẫn vào các huyện “giàu lúa” như Thới Lai, Cờ Đỏ, TP Cần Thơ, đi đến đâu cũng thấy bà con nông dân gặt lúa vội vã như chạy đua với thời gian.

Hễ gặp nông dân là nghe thấy tiếng than. Dù cực nhọc đến mấy cũng không bằng lo lúa rớt giá, bán không ai mua. Càng đi sâu vào các kênh, ở đồng xa mới thấy cảnh gặt lúa gặp mưa gian nan hơn rất nhiều.

Chị Điệp, nông dân ở ấp Trang Nhung, xã Trường Xuân, huyện Thới Lai buồn rầu kể, mấy ngày qua nhà nào cũng tất bật thu hoạch lúa. Nhưng không may, hết nắng hạn tới mưa dầm, đất rã. Vụ này sợ nhất là lúa đang chín bị mưa dông đổ ngã. Máy gặt lầy lội, gặp đồng lúa đổ rạp chủ máy chạy dài, phải thuê công cắt bằng tay, giá cao hơn.

Hồi lúa còn trổ trên đồng, thương lái tới đặt cọc lúa IR50404 giá 4.600 đ/kg. Bà con trong xóm mừng thầm, hơn nữa thấy lúa tốt ước sẽ trúng hơn 1 tấn/công. Bây giờ gặt lúa ngã, hao hớt nên chỉ thu được 700 - 800 kg/công.

Thương lái tới chê lúa ướt, dơ bẩn, cò kè, nài nỉ giảm giá. Thậm chí có thương lái lúa bỏ tiền cọc, không mua nông dân rất khổ, phải chở lúa tìm lò sấy, cực công, tốn kém thêm. Vụ này lúa trúng, tưởng lờ lãi té ra thất bát.

Đang lúc thu hoạch lúa HT, nhưng vẫn còn vài chiếc ghe của thương lái nhàn tản đậu ghe bên dòng sông Ô Môn. Chúng tôi hỏi chuyện vì sao chưa cho ghe đi mua lúa, anh Tường là thương lái lúa phân bua, do mấy ngày qua giá lúa giảm sâu, một số người sợ lỗ nặng, bỏ luôn tiền cọc.

Riêng anh nghĩ, nếu chỉ vì sợ lỗ, “bỏ chạy” thì mấy vụ lúa sắp tới bà con sẽ không bán lúa cho mình nữa. Vụ lúa HT này, từ trước khi thu hoạch khoảng một tháng, anh đã đặt cọc 200.000 đ/công, sẽ thu mua tổng cộng 200 công lúa IR50404, với giá 4.650 đ/kg.

Đến nay lỡ rớt giá, anh thương lượng nên bà con chịu bớt 100-200đ/kg. Anh Tường dự trù cắt lúa từ 7 ngày trước, nhưng mưa dầm liên tục, lò sấy ứ đọng. Cứ đà mưa dầm, lúa rớt giá như thế này thì cả nông dân và thương lái đều gặp khó và lỗ như nhau.

Doanh nghiệp lo

Từ tháng 3/2016, tình hình hạn hán, xâm mặn vẫn còn diễn ra gay gắt. Kết thúc vụ lúa ĐX 2015 - 2016 có hơn 93.900ha lúa ĐX bị ảnh hưởng, trong đó 85.000ha bị thiệt hại.

Theo Cục Trồng trọt, tổng diện tích xuống giống vụ lúa ĐX ở ĐBSCL có trên 1,5 triệu ha, tăng khoảng 10.000ha so với cùng kỳ, nhưng sản lượng lúa thu hoạch cuối vụ chỉ đạt trên 10,4 triệu tấn, giảm hơn 710.000 tấn so với cùng kỳ năm trước.

Từ thông tin trên và dự báo của một số nước SX gạo có sản lượng lớn trong khu vực đang gặp hạn vì hiện tượng El Nino hoành hành, một số DN và thương lái kinh doanh lúa gạo tiên liệu thị trường gạo sắp tới sẽ có giá tốt hơn.

Do đó DN và thương lái ở Đồng Tháp, Cần Thơ “ra tay” trước, bỏ cọc lúa HT sớm từ khi mới vừa gieo sạ. Mức giá bao tiêu lúa IR50404 đến thời điểm thu hoạch mua lúa tươi giá 4.700 - 4.750 đ/kg và lúa OM5451 giá 5.100 - 5.150 đ/kg.

Thế nhưng đến nay tất cả dự đoán đều sai. Lúa giảm giá mạnh chỉ hơn một tuần trước khi thu hoạch. Lúa IR50404 giảm còn 4.100 - 4.200 đ/kg, thậm chí lúa ướt chỉ còn 4.000 đ/kg; lúa OM5451 giảm còn 4.700 - 4.750 đ/kg.

Lúc này các DN kinh doanh lúa gạo tại Cần Thơ mua gạo IR50404 giảm còn 6.300 đ/kg, giảm tới 600 đ/kg so đầu vụ HT và còn viện dẫn lý do lúa ướt, sau khi sấy tỷ lệ gạo thu hồi từ 70% còn 65%.

Ông Hồ Minh Khải, Giám đốc Cty TNHH MTV Nông nghiệp Cờ Đỏ, cho biết Cty Cờ Đỏ vụ lúa HT 2016 sạ khoảng 4.000ha với 2 giống lúa chủ lực OM5451, OM4218, năng suất bình quân đạt 5,2 - 5,5 tấn/ha. Cty thu mua lúa cho nông dân theo giá thị trường.

Thế nhưng gặp đợt mưa dầm đầu mùa, lúa ướt, ngã sập. Máy gặt hoạt động xoay trở khó khăn, tốn thêm chi phí sấy lúa, chất lượng gạo bị ảnh hưởng. Chi phí sấy lúa trong Cty Cờ Đỏ giá 150 - 160 đ/kg, giảm 20 - 30 đ/kg so với các lò sấy bên ngoài.

“Nếu tính sơ bộ với giá thu mua lúa 5.500 đ/kg, tiền vay tạm trữ trong 4 tháng với lãi suất 0,8 - 1%/tháng, hết 200 đ/kg, chi phí bốc vác, hao hụt… thêm khoảng 200 đ/kg thì giá lúa đội lên xấp xỉ 6.000 đ/kg.

Trong khi thị trường xuất khẩu khó đoán. Gạo xuất khẩu của Thái Lan đang chực chờ, chưa biết xả hàng lúc nào. Đó là bài toán khó đối với các DN mua lúa tạm trữ trong lúc này, nếu không muốn nói cần sự trợ lực từ “bàn tay” Chính phủ”, ông Khải nhận định.