Liên kết hợp tác xã và doanh nghiệp khơi thông tiềm năng nông nghiệp

Phát biểu kết luận Diễn đàn Kinh tế hợp tác, hợp tác xã (HTX) năm 2025, Phó Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Chí Dũng đặc biệt lưu ý phải coi HTX là "đối tác kinh doanh bình đẳng" và đẩy mạnh liên kết giữa HTX và doanh nghiệp không chỉ là giải pháp kinh tế, mà còn là động lực nâng cao đời sống người dân, ổn định xã hội, phát triển kinh tế-xã hội (KTXH) bền vững.

Phát triển cả về lượng và chất

Phó Thủ tướng Nguyễn Chí Dũng nhận định điểm sáng nổi bật là thể chế, cơ chế, chính sách tạo hành lang pháp lý thúc đẩy phát triển kinh tế tập thể, HTX, kinh tế tư nhân, doanh nghiệp và tăng cường liên kết giữa các khu vực kinh tế ngày càng hoàn thiện, phù hợp với yêu cầu, đòi hỏi thực tiễn.

Đơn cử như Luật Hợp tác xã số 17/2023/QH15, trong đó bổ sung quy định hướng đến thúc đẩy HTX liên kết với các thành phần kinh tế khác. Chính phủ cũng đã ban hành nhiều văn bản quy phạm pháp luật cụ thể hóa các chủ trương, chính sách hỗ trợ HTX theo hướng thúc đẩy liên kết sản xuất, có chính sách ưu tiên vốn vay cho các HTX tham gia chuỗi giá trị, ứng dụng công nghệ cao, gắn với nông nghiệp xanh, sạch.

Dù trong bối cảnh nhiều khó khăn, thách thức, kinh tế tập thể, HTX và doanh nghiệp đã có bước phát triển cả về số lượng và chất lượng. Đến nay, cả nước có hơn 35.000 HTX với hơn 5,9 triệu thành viên tham gia; có 164 liên hiệp HTX với hơn 1.000 HTX thành viên; và gần 66.000 tổ hợp tác với hơn 1 triệu thành viên. Đồng thời, có khoảng gần 1 triệu doanh nghiệp đang hoạt động, tăng 20% so với năm 2020. Hiện có khoảng 4.700 HTX tham gia liên kết chuỗi giá trị và có 2.600 HTX ứng dụng công nghệ cao.

Trên cả nước, nhiều các dự án, kế hoạch liên kết giữa HTX-doanh nghiệp được phê duyệt, triển khai, cụ thể: Có gần 3.000 dự án và kế hoạch liên kết được phê duyệt, triển khai ở nhiều ngành, lĩnh vực khác nhau và hình thức liên kết đa dạng.

Đáng chú ý, các dự án liên kết HTX-doanh nghiệp bước đầu thu hút, sử dụng hiệu quả các nguồn lực xã hội. Giai đoạn 2018-2025, cả nước đã huy động nguồn vốn trên 15,2 nghìn tỷ đồng trong thực hiện các dự án, kế hoạch liên kết, trong đó ngân sách nhà nước đóng vai trò vốn mồi với gần 3,2 nghìn tỷ đồng (chiếm 20,9%), còn lại 79,1% kinh phí do các doanh nghiệp, HTX và người dân đối ứng.

Bên cạnh kết quả đạt được, Phó Thủ tướng phân tích các khó khăn, vướng mắc như: Cơ chế, chính sách hỗ trợ liên kết giữa HTX và doanh nghiệp, đặc biệt ở điạ phương chưa gắn với đẩy mạnh chuyển đổi xanh, chuyển đổi số, ứng dụng khoa học công nghệ; nguồn lực tài chính phục vụ thực hiện chính sách còn hạn chế; năng lực của các HTX vẫn là điểm yếu lớn; thiếu đội ngũ cán bộ có năng lực chuyên môn, hiểu biết sâu về xây dựng và vận hành chuỗi liên kết giữa HTX và doanh nghiệp; công tác tuyên truyền và hướng dẫn chính sách liên kết chưa được quan tâm đúng mức.

Hợp lực để lấp đầy khoảng trống kinh tế

Về phương hướng phát triển kinh tế tập thể, HTX gắn với liên kết doanh nghiệp thời gian tới, Phó Thủ tướng Nguyễn Chí Dũng cho rằng phải huy động và sử dụng hiệu quả mọi nguồn lực xã hội, thúc đẩy mạnh mẽ liên kết giữa HTX và doanh nghiệp nhằm lấp đầy khoảng trống mà một mình khu vực tư nhân hay Nhà nước không thể giải quyết. Trong đó, liên kết giữa HTX và doanh nghiệp đóng vai trò quan trọng.

"Phát triển kinh tế tập thể, HTX và thúc đẩy liên kết với các thành phần kinh tế, trong đó có doanh nghiệp là yêu cầu thực tiễn khách quan, giải pháp chiến lược để phát triển KTXH với phương châm Nhà nước kiến tạo - Doanh nghiệp tiên phong - HTX nền móng - Nông dân, người lao động chủ thể - Nhà khoa học, nhà tư vấn đồng hành - Tổ chức tín dụng hỗ trợ - Liên kết bền vững, hiệu quả", Phó Thủ tướng nhấn mạnh.

Phó Thủ tướng giao Bộ Tài chính chủ trì triển khai các nhiệm vụ: Rà soát, sửa đổi, bổ sung các quy định hiện hành không còn phù hợp nhằm đáp ứng yêu cầu thực hiện về phát triển KTTT, HTX trong bối cảnh mới, hoàn thành trong tháng 12/2025; rà soát, sửa đổi, bổ sung các quy định thúc đẩy phát triển mạnh mẽ kinh tế tư nhân, trong đó cụ thể hóa các quy định về hỗ trợ doanh nghiệp tham gia cụm liên kết ngành, chuỗi giá trị; khẩn trương hoàn thiện dự thảo Nghị định thay thế Nghị định số 57/2018/NĐ-CP về cơ chế, chính sách khuyến khích doanh nghiệp đầu tư vào nông nghiệp, nông thôn, trình Chính phủ trong tháng 12/2025.

Đồng thời, Bộ Tài chính tiếp tục nghiên cứu, hoàn thiện chính sách hỗ trợ doanh nghiệp tiếp cận vốn vay ưu đãi từ Quỹ hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa (DNNVV), trong đó ưu tiên các DNNVV tham gia cụm liên kết ngành, chuỗi giá trị; (5) Trình Thủ tướng Chính phủ xem xét, ban hành các chương trình, đề án, kế hoạch liên quan đến phát triển kinh tế tập thể trong giai đoạn 2026-2030.

Bộ Tài chính tiếp tục tổ chức hiệu quả Diễn đàn Kinh tế hợp tác, HTX, trở thành kênh đối thoại chính sách thường xuyên, kết nối HTX với doanh nghiệp, nhà khoa học, tổ chức tài chính và các đối tác trong nước, quốc tế.

Đối với Bộ Nông nghiệp và Môi trường, Phó Thủ tướng đề nghị khẩn trương trình Chính phủ về Nghị định sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 98/2018/NĐ-CP của Chính phủ về liên kết HTX; xây dựng Chương trình tổng thể về đào tạo nông dân số, nông dân chuyên nghiệp và đội ngũ quản trị HTX hiện đại; xây dựng cơ chế đào tạo nghề, phát triển đội ngũ xã viên, nông dân có chất lượng, năng lực chuyên môn cao.

Cùng với đó, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam nghiên cứu, xây dựng cơ chế cho doanh nghiệp, HTX làm chủ trì dự án liên kết chuỗi tiếp cận các gói tín dụng thương mại, tín dụng xanh, tín dụng ưu đãi. Hệ thống Liên minh HTX Việt Nam chủ trì tổng hợp các kiến nghị, phát huy hiệu quả vai trò cầu nối triển khai và tăng khả năng tiếp cận chính sách cho các HTX.

Theo Phó Thủ tướng, Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI), Hiệp hội DNNVV phải phát huy vai trò cầu nối thúc đẩy doanh nghiệp liên kết với HTX, hình thành chuỗi giá trị bền vững. Các tỉnh, thành phố cần chủ động ban hành cơ chế, chính sách hỗ trợ phát triển liên kết giữa HTX và doanh nghiệp, bảo đảm phương châm "6 rõ: rõ người, rõ việc, rõ trách nhiệm, rõ thẩm quyền, rõ thời gian, rõ kết quả".

Đặc biệt, cộng đồng doanh nghiệp cần tiên phong trong thực hiện liên kết với HTX, đặc biệt là trong hình thành các chuỗi sản xuất, cung ứng, đóng góp thiết thực trong phát triển kinh tế đất nước, nhất là thúc đẩy các động lực tăng trưởng mới (kinh tế xanh, kinh tế số, kinh tế tuần hoàn, kinh tế tri thức, kinh tế chia sẻ...).