Chiếc cầu đúc bằng bê tông mang tên Thiên Mã bắc qua một kênh nước đen ngòm đầy rác thải là ranh giới chia cắt khu ổ chuột với thế giới phồn hoa bên ngoài. Cái nắng gay gắt của mùa hè làm cho mùi hôi thối bốc lên nồng nặc. Những “ngôi lều” được dựng sơ sài, tạm bợ bằng tre, ván xiêu vẹo nằm dựa vào nhau. Những đứa trẻ nhem nhuốc vẫn vô tư đùa nghịch bên dòng kênh mà rác nhiều hơn cả nước.

“Khu ổ chuột” ở Phú Hoà được hình thành vào năm 1986 khi một số người dân lao động ở phần bị giải toả của chợ Đông Ba chuyển vào đây sinh sống. Lúc đầu chỉ một vài hộ, nhưng rồi với tốc độ sinh đẻ chóng mặt, đến nay số nhân khẩu đã tăng đến hàng nghìn. Trong căn nhà rộng chừng 50 mét vuông chỉ cao quá đầu người của bà Nguyễn Thị Nguyệt có đến 19 người cùng sinh sống. “Do đẻ nhiều nên khi con cái lớn lên, lập gia đình nhưng không có đất ra riêng đành “nhốt” nhau ở đây. Cứ đà này nếu chúng nó đẻ thêm thì ngồi còn không đủ chỗ chứ đừng nói đến sinh hoạt”- bà Nguyệt xót xa nói.

Không riêng gia đình bà Nguyệt mà “khu ổ chuột” này nhà nào nhà nấy đều ngót nghét chục nhân khẩu. Cứ sau giờ lao động con hẻm chật hẹp trong xóm trở nên quá tải vì người người chen chúc nhau.

Từ sáng tinh mơ cánh đàn ông đã đi đạp xích lô, xe thồ, làm thợ nề, bốc vác…Còn phụ nữ rong ruổi buôn thúng bán mưng đến tối nhọ mặt mới về. Mỗi ngày trôi qua, dù lao động cật lực họ cũng chỉ kiếm được vài chục ngàn, vừa đủ đút vào miệng. “Ăn còn chưa đủ no thì lấy tiền đâu sắm sửa hả chú. Nhà cửa lụp xụp, mùa mưa khổ vì ngập úng, mùa nắng lại khổ vì hôi thối. Nhiều lúc ngồi trong nhà mà chúng tôi vẫn phải bịt khẩu trang”, ông Trần Quang Sáu, một cư dân lâu đời của “khu ổ chuột” thổ lộ.

Cuộc sống vốn đã khó khăn lại càng bi đát hơn khi những điều kiện sinh hoạt tối thiểu nhất cũng không trực tiếp đến được. Nói về chuyện điện, nước ở đây, ông Sáu ngán ngẩm: “Có trực tiếp mua từ nhà máy nước, nhà máy điện mô, gần hai chục năm ni đều phải đi câu điện, câu nước lại của người khác với giá cao. Mùa mưa lũ về nhiều ngôi nhà trở thành mồi cho hà bá”. Khủng khiếp nhất ở “khu ổ chuột” là người ta làm những cây “cầu tõm”. Rác sinh hoạt, chất thải con người đều đổ xuống dòng kênh vốn dĩ đã không thể chảy vì rác giờ lại thêm phân người ngập ngụa...

Cuối năm 2007, niềm hi vọng của cư dân “khu ổ chuột” có dấu hiệu thành hiện thực khi họ được Hội đồng bồi thường hỗ trợ và tái định cư TP Huế, chính thức kê khai tài sản đền bù và thông báo ra tết sẽ được chuyển đến nơi ở mới. Nhưng niềm tin vừa quay trở lại thì ngay lập tức biến mất khi kịch bản cũ tiếp tục xẩy ra. Vẫn chưa thể đi được. Bao nhiêu chuẩn bị kết cục vẫn là nỗi thất vọng. Quá nhiều lần bị cơ quan chức năng “phỉnh” khiến người dân không còn tin rằng sẽ có một lúc mình thật sự thoát khỏi cảnh sống chung với ô nhiễm và chuột.