Gói thầu không còn là sự cạnh tranh

Theo kết luận điều tra, ông Nguyễn Duy Hưng, Chủ tịch HĐQT Tập đoàn Thuận An bị xác định là người chủ mưu, tổ chức thao túng quy trình đấu thầu tại nhiều dự án lớn. Thông qua mối quan hệ dày đặc với cán bộ tại Cục Đường bộ Việt Nam, Ban QLDA 4 và Ban QLDA Tuyên Quang, ông Hưng đã phối hợp với các đối tượng trong bộ máy công quyền để đảm bảo Thuận An trúng nhiều gói thầu giá trị hàng trăm tỷ đồng.

Cụ thể, tại Dự án quốc lộ 14E, bị can Nguyễn Duy Hưng đã móc nối với Nguyễn Quang Huy (cựu Giám đốc Ban QLDA 4, thuộc Cục Đường bộ Việt Nam) để dàn xếp từ khâu thiết kế, lập dự toán, soạn thảo hồ sơ mời thầu đến khâu chấm thầu. Cùng tham gia còn có bị can Vũ Hải Tùng, cựu Chi cục trưởng Chi cục Quản lý xây dựng đường bộ.

Kết luận điều tra cho thấy, các bị can đã chủ động điều chỉnh tiêu chí hồ sơ thầu sao cho phù hợp với năng lực của Thuận An. Chẳng hạn, trong hồ sơ mời thầu gói XD01, các yêu cầu kỹ thuật được nới lỏng: từ “cấp phối đá dăm” chuyển thành “đá dăm”, bỏ hạng mục “tường chắn có cốt” giúp giảm bớt yêu cầu kỹ thuật và mở đường cho nhà thầu quen trúng thầu.

Sau khi hồ sơ được điều chỉnh, Chi cục Quản lý xây dựng đường bộ nhanh chóng tham mưu để lãnh đạo Cục Đường bộ phê duyệt dự toán, còn Ban QLDA 4 triển khai thủ tục đấu thầu với tốc độ “thần tốc”. Kết quả, Thuận An trúng cả hai gói thầu XD01 và XD02.

Màn kịch "quân xanh - quân đỏ"

Một kịch bản tinh vi hơn được dàn dựng tại Gói thầu số 26 thuộc Dự án Cao tốc Tuyên Quang - Phú Thọ. Gói thầu có tổng giá trị lên tới 487 tỷ đồng, toàn bộ nằm trên địa bàn tỉnh Tuyên Quang.

Theo điều tra, từ tháng 5/2021, ông Nguyễn Văn Huy (người quen của ông Hưng) đã làm cầu nối giới thiệu Chủ tịch Thuận An tiếp cận ông Trần Viết Cương, Giám đốc Ban QLDA Tuyên Quang. Tại cuộc gặp, Hưng bày tỏ mong muốn được tham gia thi công gói thầu, đồng thời đề nghị nâng giá dự toán nhưng bị từ chối. Tuy vậy, ông Cương vẫn bật đèn xanh bằng cách giới thiệu các doanh nghiệp liên danh là Công ty Hiệp Phú, Công ty Licogi 14.

Để hợp thức hóa quy trình đấu thầu, nhóm này đã sử dụng thủ đoạn "quân xanh - quân đỏ". Trên danh nghĩa, có năm đơn vị mua hồ sơ dự thầu, nhưng thực chất, chỉ có liên danh Thuận An - Hiệp Phú - Licogi 14 được "chấm" trước.

Ngày 13/6/2021, Trần Anh Quang, Tổng giám đốc Thuận An chỉ đạo nhân viên nghiên cứu trước bản dự toán chi tiết Gói thầu 26 (do ông Cương chỉ đạo cấp dưới sao chép và chuyển cho nhóm nhà thầu). Cùng lúc, hai công ty “quân xanh” là Công ty 68 và Công ty Tự Lập được mời vào cuộc chơi để “đủ số lượng” nhưng phải “tự trượt”.

Hồ sơ “quân xanh” được thiết kế cẩn thận, Công ty 68 bị loại từ vòng đầu do thiếu điều kiện kỹ thuật; Công ty Tự Lập thì đưa giá cao hơn để tự loại ở vòng tài chính. Với kết quả đã được sắp sẵn, ngày 6/8/2021, liên danh "quân đỏ" trúng thầu.

Ngay sau khi thắng thầu, Nguyễn Duy Hưng không trực tiếp tổ chức thi công mà “bán” phần việc cho 3 nhà thầu phụ là Công ty Việt Tiến, Công ty Đức Trung và Công ty 459, do Nguyễn Văn Huy điều hành. Mỗi đơn vị thi công phải “cắt lại” 14% giá trị hợp đồng, trong đó 5% được hợp thức hóa là “chi phí quản lý hợp đồng”, còn 9% là tiền mặt giao tay.

Với cách làm này, Hưng đã thu về 4 tỷ đồng tiền ngoài hợp đồng. Chưa hết, để có tiền chi “bôi trơn”, ông Hưng còn chỉ đạo các đơn vị cung cấp vật liệu nâng khống giá, từ đó thu thêm 5,8 tỷ đồng chênh lệch.

Quan trọng hơn, Hưng trực tiếp chỉ đạo Nguyễn Văn Huy đưa 8 tỷ đồng tiền mặt cho Trần Viết Cương, Giám đốc Ban QLDA Tuyên Quang. Cương cũng nhận thêm 2,5 tỷ đồng từ ông Phạm Quang Hiệp (Giám đốc Công ty Hiệp Phú) và 2 tỷ đồng từ ông Lại Xuân Hùng (Giám đốc Licogi 14), tổng cộng “thu nhập” ngoài sổ sách lên đến 12,5 tỷ đồng.

Trong vụ án này, Cơ quan điều tra đề nghị truy tố 30 bị can về các tội “Vi phạm quy định về đấu thầu gây hậu quả nghiêm trọng”, “Đưa hối lộ”, “Nhận hối lộ”. Các bị can trải dài từ khu vực doanh nghiệp (Tập đoàn Thuận An và các nhà thầu liên danh) đến cán bộ quản lý nhà nước cấp Cục, Chi cục, Ban QLDA địa phương.

Hành vi của Nguyễn Duy Hưng và đồng phạm gây thiệt hại hơn 120 tỷ đồng cho Nhà nước. Tuy nhiên, trong quá trình điều tra, các bị can đã tự nguyện nộp khắc phục hậu quả hơn 102 tỷ đồng và 90.000 USD. Ngoài ra, 7 sổ tiết kiệm trị giá 32 tỷ đồng của gia đình ông Hưng cũng bị phong tỏa.