Trao đổi nguồn gen giống đậu đỗ với Cu Ba

Diện tích trồng đậu đen hàng năm của Việt Nam vào khoảng 45.000 ha, chủ yếu tập trung ở các tỉnh miền Trung và Tây Nguyên. Năng suất thấp, sản lượng đậu đen sản xuất trong nước không đáp ứng được cho nhu cầu tiêu dùng nên buộc phải nhập khẩu.

Có những năm giá đậu đen lên cao tới hơn 100.000 đồng/kg, thị trường cháy hàng, doanh nghiệp còn nhập loại đậu cove đen giá chỉ hơn 30.000 đồng/kg về bán dưới mác đậu đen. Nhiều người tiêu dùng đã bị mua nhầm vì hình thức của chúng khá giống nhau, màu đen, rốn trắng, chỉ khác chút là đậu cove đen hạt bóng, dáng hơi tròn, còn đậu đen hạt không bóng, dáng hình thận.

Bởi thế, việc đa dạng hóa bộ giống đậu đen để đáp ứng cho nhu cầu trong nước là một đòi hỏi cấp thiết của sản xuất. TS Nguyễn Ngọc Quất - Phó Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu và Phát triển Đậu đỗ (Viện Khoa học Nông nghiệp Việt Nam) cho biết: Việt Nam đã hợp tác với Cu Ba theo chương trình Nghị định thư về trao đổi nguồn gen các giống nông nghiệp.

Giống đậu đen ĐEV19 (tên viết tắt của Đậu đen VAAS, tức Viện Khoa học Nông nghiệp Việt Nam) mới được công nhận là một trong những thành quả của quá trình các nhà khoa học Việt chọn lọc những cá thể đậu đen Cu Ba điển hình phù hợp với điều kiện sinh thái mới.

Giống đậu ĐEV19 thích ứng khá rộng

Theo TS Nguyễn Ngọc Quất, các giống cây trồng bản địa của Cu Ba hầu hết phụ thuộc vào nước trời. Qua nhiều năm chọn lọc, canh tác , giống nào trụ được trong sản xuất đều có khả năng chịu hạn tốt. ĐEV19 là một giống như vậy ở Cu Ba.

"Nếu giống đậu đen ĐEV19 được doanh nghiệp ký hợp đồng liên kết sản xuất rồi bao tiêu thì đây sẽ là hướng phát triển nông nghiệp bền vững, thân thiện với môi trường", TS Nguyễn Ngọc Quất chia sẻ.

Khả năng chịu hạn của giống được đánh giá cao với 11 chỉ thị liên quan đến gen chịu hạn, cao hơn hẳn so với các giống đậu đen bản địa khác của Việt Nam (thường chỉ có 3-5 chỉ thị chịu hạn). Ưu điểm của giống đậu ĐEV19 là thời gian sinh trưởng ngắn, từ lúc trồng đến lúc thu hoạch chỉ khoảng hơn 70 ngày nên có thể né được các đợt mưa tiểu mãn ở miền Trung.

Dù kích cỡ hạt nhỏ nhưng do cây rất sai quả nên năng suất đạt từ 1,75-1,8 tấn/ha, trong khi các giống đậu đen khác là 1,3-1,5 tấn/ha. Không chỉ có vậy, ĐEV19 còn có hàm lượng dinh dưỡng cao, tinh bột 62%, protein 23,4%; trong khi đó các giống đậu đen khác tinh bột 60%, protein 22,6%.

Đặc biệt, anh Quất rất tâm đắc khi giống đậu này chín rất tập trung, thuận lợi cho bà con lúc thu hoạch. Hơn nữa, ĐEV19 sinh trưởng thân lá vừa phải, chỉ cần ngắt ngọn 2 lần là chiều cao cây ổn định, ra hoa, đậu quả đồng đều, trong khi nhiều giống đậu đen bản địa năng suất thấp, sinh trưởng thân lá mạnh và phải ngắt ngọn liên tục.

TS Nguyễn Ngọc Quất cho biết, khi trồng thử nghiệm cho thấy độ thích ứng của ĐEV19 khá rộng, thích hợp cả ở miền Bắc lẫn miền Trung, đặc biệt là trong điều kiện khô hạn. Cây đậu đen được người dân lựa chọn trồng với đa mục đích, không chỉ lấy quả để làm kinh tế mà còn giúp cải tạo, tăng độ phì nhiêu của đất, rất phù hợp cho việc luân canh giữa vụ lúa và khoai.

Với giá bán dao động từ 50.000-70.000 đồng/kg thì cây đậu đen cho thu nhập cao hơn nhiều so với cây lúa, khoảng 60-70 triệu đồng/ha trong khi chi phi đầu tư chỉ mất khoảng 12 - 13 triệu đồng/ha. Ngoài ra, cây đậu đen từ lúc xuống giống đến khi thu hoạch chỉ mất khoảng hơn 2 tháng.