Sáng 20/5, tại Trụ sở Chính phủ, Thủ tướng Phạm Minh Chính chủ trì Hội nghị thúc đẩy động lực tăng trưởng đầu tư công năm 2025.

Đầu tư công là động lực then chốt

Năm 2025 là năm bản lề, có ý nghĩa đặc biệt quan trọng khi đánh dấu chặng cuối thực hiện Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội 5 năm 2021–2025 và Kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2021–2025. Đây cũng là năm tạo đà để bước vào kỷ nguyên phát triển mới của đất nước, hướng tới thực hiện hai mục tiêu chiến lược trăm năm.

Với tinh thần đó, Chính phủ đặt mục tiêu tăng trưởng GDP năm 2025 đạt 8% trở lên, cao hơn mức dự kiến trước đây (6,5–7%). Đặc biệt, mục tiêu giải ngân vốn đầu tư công được nâng lên 100%, thay vì 95% như các năm trước, nhằm tạo động lực mạnh mẽ thúc đẩy tăng trưởng kinh tế.

Thủ tướng Phạm Minh Chính nhấn mạnh, trong bối cảnh hiện nay, việc củng cố các động lực tăng trưởng truyền thống là vô cùng cấp thiết, đặc biệt khi tiêu dùng và xuất khẩu còn gặp nhiều khó khăn. Trong số các động lực truyền thống, thì đầu tư, đặc biệt là đầu tư công sẽ giữ vai trò then chốt, có tính dẫn dắt, kích hoạt các nguồn lực xã hội khác như FDI và đầu tư tư nhân.

Thủ tướng khẳng định, đầu tư công không chỉ là nhiệm vụ chính trị trọng yếu, mà còn là công cụ chiến lược trong ổn định vĩ mô, thúc đẩy tăng trưởng, phát triển kết cấu hạ tầng, khơi thông các điểm nghẽn, nâng cao năng lực cạnh tranh và đảm bảo an sinh xã hội.

Giải ngân chậm, trách nhiệm thuộc về ai?

Báo cáo tại hội nghị cho thấy, trong 4 tháng đầu năm 2025, cả nước đã giải ngân hơn 128.500 tỷ đồng vốn đầu tư công, tăng khoảng 18.000 tỷ đồng so với cùng kỳ năm 2024. Tuy nhiên, tỷ lệ giải ngân mới đạt 15,56%, thấp hơn so với mức 16,64% của cùng kỳ năm trước. Đáng chú ý, có đến 37/47 bộ, cơ quan trung ương và 27/63 địa phương có tỷ lệ giải ngân dưới mức trung bình.

Trước thực trạng này, Thủ tướng yêu cầu làm rõ nguyên nhân, xác định trách nhiệm cụ thể: “Cùng một thể chế, chính sách nhưng có nơi làm tốt, có nơi không. Vậy vấn đề có nằm ở con người, ở người đứng đầu không?”. Thủ tướng giao Bộ Tài chính tổng hợp danh sách các bộ, ngành, địa phương giải ngân chậm để có cơ sở đánh giá cán bộ; đơn vị làm tốt sẽ được khen thưởng, đơn vị yếu kém sẽ bị xử lý nghiêm minh.

Nhấn mạnh yêu cầu đổi mới tư duy và cách làm, Thủ tướng cho biết, từ đầu năm đến nay, Chính phủ đã ban hành 1 chỉ thị, 3 công điện và nhiều văn bản chỉ đạo thúc đẩy giải ngân đầu tư công. Luật Đầu tư công sửa đổi (số 58/2024/QH15) đã được Quốc hội thông qua ngày 29/11/2024 và sẽ chính thức có hiệu lực từ 1/1/2025, với nhiều điểm mới theo hướng đột phá, tăng cường phân cấp, cải cách thủ tục và nâng cao hiệu quả thực thi.

Cùng với đó, 7 tổ công tác của Thủ tướng đã và đang làm việc trực tiếp tại các địa phương nhằm kiểm tra, đôn đốc tiến độ giải ngân. Tinh thần chỉ đạo xuyên suốt là: “Phân cấp, phân quyền mạnh mẽ cho địa phương đi đôi với phân bổ nguồn lực, nâng cao năng lực thực thi và giám sát hiệu quả. Địa phương quyết, địa phương làm và địa phương chịu trách nhiệm”.

Thủ tướng đề nghị các cấp ủy, chính quyền, cán bộ, đảng viên từ Trung ương tới địa phương phải quyết liệt hành động, tiếp tục rà soát, đề xuất hoàn thiện thể chế, nhất là các luật liên quan đến ngân sách và đấu thầu. “Không thể để xảy ra tình trạng có tiền mà không tiêu được”, Thủ tướng nhấn mạnh.

Các tập đoàn, tổng công ty nhà nước cũng được yêu cầu phát huy vai trò chủ động, tiên phong trong đầu tư, tạo lan tỏa và dẫn dắt thị trường. Thủ tướng đặc biệt lưu ý việc phân công công việc phải “rõ người, rõ việc, rõ trách nhiệm, rõ tiến độ, rõ kết quả, rõ thẩm quyền”, coi đây là nguyên tắc xuyên suốt trong tổ chức thực hiện.

Quyết tâm giải ngân 100% vốn đầu tư công, không trì trệ, né tránh

Phát biểu kết luận tại hội nghị thúc đẩy giải ngân đầu tư công, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính cơ bản đồng tình với các báo cáo và ý kiến thảo luận tại hội nghị. Thủ tướng đánh giá cao việc các ý kiến đã nêu bật những kết quả tích cực, thẳng thắn chỉ ra khó khăn, vướng mắc và đề xuất nhiều giải pháp cụ thể, khả thi để tháo gỡ, thúc đẩy giải ngân trong thời gian tới.

Thủ tướng giao Văn phòng Chính phủ, Bộ Tài chính tiếp thu đầy đủ ý kiến, hoàn thiện, trình ban hành Kết luận của Thủ tướng với yêu cầu “rõ người, rõ việc, rõ tiến độ, rõ trách nhiệm, rõ kết quả, rõ thẩm quyền”, làm cơ sở triển khai đồng bộ, quyết liệt, hiệu quả trên toàn quốc.

Ghi nhận một số kết quả nổi bật, Thủ tướng thay mặt Chính phủ biểu dương nỗ lực của các bộ, ngành, địa phương trong triển khai đầu tư công, đặc biệt là 10 bộ, cơ quan và 36 địa phương có tỷ lệ giải ngân cao hơn mức trung bình cả nước. Thủ tướng cũng đánh giá cao sự đóng góp của đội ngũ cán bộ, công nhân, người lao động trên công trường và cảm ơn người dân đã chấp nhận hy sinh lợi ích cá nhân, nhường mặt bằng, nơi ăn ở, sinh kế... để phục vụ các dự án trọng điểm.

Tuy nhiên, Thủ tướng thẳng thắn chỉ rõ nhiều tồn tại, hạn chế cần khắc phục. Hiện còn 17 bộ, cơ quan trung ương và 21 địa phương chưa phân bổ hết kế hoạch vốn đã được giao với tổng số gần 8.000 tỷ đồng và yêu cầu phải hoàn thành trong tháng 5. Đáng chú ý, có 37/47 bộ, cơ quan và 27/63 địa phương có tỷ lệ giải ngân dưới mức trung bình, trong đó một số đơn vị được giao vốn lớn nhưng tiến độ rất thấp.

Nhiều dự án trọng điểm, trong đó có các dự án cao tốc như Tuyên Quang - Phú Thọ, Hòa Bình- Mộc Châu - Sơn La, Gia Nghĩa - Chơn Thành, vành đai 4 TP.HCM, Tân Phú - Bảo Lộc, Bảo Lộc - Liên Khương… đều có tỷ lệ giải ngân chưa đạt yêu cầu.

Từ thực tiễn triển khai, Thủ tướng rút ra bài học cần quán triệt sâu sắc và triển khai nghiêm túc các nghị quyết, chỉ đạo của Trung ương, Chính phủ. Phải phát huy vai trò người đứng đầu, phân cấp, phân quyền rõ ràng, cá thể hóa trách nhiệm, hành động quyết liệt theo tinh thần “6 rõ”: rõ người, rõ việc, rõ trách nhiệm, rõ thẩm quyền, rõ thời gian, rõ kết quả.

6 nhiệm vụ tổng quát, nhiều giải pháp cụ thể

Thủ tướng nhấn mạnh quyết tâm hoàn thành 100% kế hoạch giải ngân vốn đầu tư công năm 2024 để tạo việc làm, thúc đẩy tăng trưởng, phát triển hạ tầng, tăng khả năng cạnh tranh quốc gia.

Người đứng đầu Chính phủ nêu rõ 6 nhiệm vụ tổng quát, trong đó yêu cầu lãnh đạo các bộ, ngành, địa phương nêu cao tinh thần trách nhiệm, sát sao chỉ đạo, chủ động tháo gỡ vướng mắc, vận dụng linh hoạt các chính sách, đặc biệt quan tâm xây dựng cơ sở dữ liệu theo dõi, đánh giá đầu tư công. 

Theo đó, Thủ tướng yêu cầu phải huy động cả hệ thống chính trị vào cuộc trong giải phóng mặt bằng, Bí thư cấp ủy phải trực tiếp chỉ đạo các dự án khó; Các bộ ngành hướng dẫn, hỗ trợ địa phương bảo đảm nguồn vật liệu xây dựng, hoàn thành quy chuẩn kỹ thuật và đơn giá trước ngày 15/6.

Bộ Tài chính đề xuất sửa đổi các luật liên quan đến vốn ODA và Luật Đấu thầu, trình Quốc hội sớm nhất; Tăng cường phân cấp, phân quyền cho địa phương triển khai đầu tư công, không để gián đoạn do thay đổi địa giới hành chính; Thúc đẩy hợp tác công tư, đặc biệt với các dự án mở rộng tuyến cao tốc, giao cho doanh nghiệp có đủ năng lực thực hiện.

Đặc biệt, Thủ tướng yêu cầu Bộ Xây dựng chủ trì phối hợp tổ chức lễ khởi công, khánh thành 80 công trình lớn trên toàn quốc, chào mừng kỷ niệm 80 năm Cách mạng tháng Tám và Quốc khánh 2/9. Các cơ quan chuẩn bị khen thưởng tập thể, cá nhân có thành tích nổi bật trong triển khai đầu tư công.

Không để đội vốn, chậm tiến độ, phát sinh tiêu cực

Thủ tướng nhấn mạnh, các dự án đầu tư công phải được bảo đảm tiến độ, chất lượng, kỹ thuật, mỹ thuật, an toàn lao động, vệ sinh môi trường và đặc biệt là không để xảy ra tiêu cực, tham nhũng. Thủ tướng giao Bộ Nội vụ, Bộ Tài chính rà soát lại việc thực hiện nhiệm vụ giải ngân đầu tư công tại các bộ, ngành, địa phương và coi kết quả giải ngân là căn cứ quan trọng để đánh giá mức độ hoàn thành nhiệm vụ, đánh giá cán bộ.

Với tinh thần “Đảng đã chỉ đạo, Chính phủ thống nhất, Quốc hội đồng tình, nhân dân ủng hộ, Tổ quốc mong đợi, thì chỉ bàn làm, không bàn lùi”, Thủ tướng yêu cầu các cấp, ngành quyết tâm hành động mạnh mẽ, hiệu quả, vì sự phát triển bền vững của đất nước.