'Dữ liệu sạch - Lòng tin sáng': [Bài 6] Vượt qua 'khoảng trống' dữ liệu

LTS: Trong bối cảnh chuyển đổi số là xu thế tất yếu, ngành Nông nghiệp và Môi trường bước vào giai đoạn phát triển mới với khát vọng hiện đại hóa quản trị đất đai, lĩnh vực cốt lõi tác động sâu rộng đến kinh tế - xã hội. Chiến dịch “90 ngày làm giàu, làm sạch dữ liệu đất đai” (1/9- 30/11/2025) là bước đi chiến lược nhằm chuẩn hóa, làm trong và làm sống hệ thống dữ liệu đất đai quốc gia theo tiêu chí “đúng - đủ - sạch - sống”. Không còn những hồ sơ giấy cũ kỹ, sai lệch và phân tán, dữ liệu đất đai đang được số hóa, minh bạch và cập nhật thời gian thực, khởi đầu cho cuộc cách mạng trong tư duy quản lý.

Hướng tới kỷ niệm 80 năm thành lập ngành Nông nghiệp và Môi trường (14/11/1945 - 14/11/2025), Báo Nông nghiệp và Môi trường thực hiện loạt bài “Dữ liệu sạch - Lòng tin sáng”, khắc họa hành trình chuyển đổi từ dữ liệu giấy sang nền tảng số, củng cố niềm tin vào một hệ thống đất đai công bằng, minh bạch và bền vững.

“Khoảng trống” về dữ liệu

Chiến dịch làm giàu, làm sạch cơ sở dữ liệu đất đai tại tỉnh Lào Cai đang gặp không ít khó khăn do dữ liệu thiếu đồng bộ, hồ sơ phân tán. Trong đó, xã Văn Chấn là một trong những địa phương cho thấy rõ những vướng mắc mang tính hệ thống.

Mặc dù là một trong những xã chủ động triển khai sớm, nhưng xã Văn Chấn cùng nhiều địa phương khác vẫn đang gặp khó khăn do khối lượng dữ liệu còn thiếu hụt lớn. Ông Vũ Trọng Nghĩa, Trưởng Phòng Kinh tế xã Văn Chấn, tỉnh Lào Cai cho biết, trong tổng số 705 cá nhân cần xác minh thông tin, hiện mới có 551 trường hợp được đối chiếu thành công với Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư. Với 154 trường hợp còn lại vẫn chưa thể liên hệ được, chủ yếu do người dân đi làm ăn xa, thiếu thông tin liên lạc hoặc giấy tờ tùy thân không đầy đủ.

Khó khăn không chỉ dừng ở việc xác thực. Một trong những nút thắt lớn hơn là tình trạng nhiều cá nhân chưa từng có dữ liệu đất đai chính thức. Trong số 620 trường hợp thuộc diện này, đến ngày 9/11/2025, xã mới hoàn thiện nhập thông tin dữ liệu cho 445 người.

Phía sau những con số là hàng loạt nguyên nhân vừa mang tính khách quan, vừa mang tính chủ quan. Một trong những nguyên nhân phổ biến nhất là tình trạng nhiều hộ dân hiện nay chỉ giữ các loại giấy tờ viết tay khi giao dịch đất đai từ nhiều năm trước, mà chưa từng thực hiện các thủ tục pháp lý để cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất.

Đặc biệt hơn, tại nhiều xã vùng cao, vùng sâu vùng xa nhiều khu đất đến nay vẫn chưa từng được cơ quan chức năng đo đạc, lập bản đồ địa chính chính quy. Điều này đồng nghĩa với việc không có thông tin chuẩn để xác định vị trí, ranh giới hay diện tích thửa đất, dẫn đến việc không thể đưa dữ liệu vào hệ thống số hóa.

Ngoài ra, việc phần mềm VBDLIS chưa có bản quyền chính thức cũng ảnh hưởng không nhỏ đến việc cập nhật, sửa lỗi và vận hành hệ thống, làm gián đoạn tiến độ ở một số đơn vị cơ sở.

Quyết tâm vượt khó về đích đúng thời hạn

Không riêng các xã, phường, toàn tỉnh Lào Cai đang đối mặt với một “núi dữ liệu” cần xử lý. Ông Nguyễn Xuân Hà, Giám đốc Văn phòng Đăng ký đất đai (Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Lào Cai) cho biết, hiện tỉnh mới xác thực được khoảng 61% tổng số thửa đất, tương đương 1,49 triệu trường hợp. Khó khăn lớn nhất là gần 728.000 thửa đất còn thiếu các thông tin của chủ sử dụng đất để xác thực trong hệ thống dữ liệu dân cư.

Áp lực thời gian ngày càng lớn khi hạn hoàn thành được ấn định là ngày 10/11/2025. Trong khi đó, tiến độ đối soát và cập nhật của nhiều xã vẫn chậm. Đến cuối tháng 10/2025, mới chỉ có hơn 205.000 thửa đất trong diện cần xác minh bổ sung được cấp xã cập nhật.

Công tác“làm giàu” là thu thập giấy chứng nhận đất ở và căn cước công dân tại những nơi chưa có dữ liệu tiến độ đến ngày 30/10/2025 cũng không đồng đều. Dù đã có 67/99 xã, phường nộp sản phẩm, tổng số giấy chứng nhận thu thập mới chỉ đạt hơn 25.500, thấp hơn nhiều so với yêu cầu.

Những khó khăn này phản ánh một thực tế, dữ liệu đất đai tại tỉnh Lào Cai được hình thành qua nhiều thời kỳ, có sự phân mảnh, thiếu thống nhất, thông tin của chủ sử dụng đất không tìm thấy trong dữ liệu dân cư cần bổ sung, xác thực lớn. Đặc biệt, tại 27 xã thuộc 4 huyện từng thuộc tỉnh Yên Bái cũ, số lượng thửa đất đã cấp giấy chứng nhận nhưng chưa có dữ liệu địa chính là rất lớn do chưa được đo đạc, lập bản đồ địa chính. Đây là khoảng trống dữ liệu không thể xử lý bằng công nghệ, mà buộc phải thực hiện thủ công, đòi hỏi thời gian và nhân lực.

Trước tình hình đó, tỉnh Lào Cai đã thể hiện rõ quyết tâm vượt khó. Sở Nông nghiệp và Môi trường đã kiến nghị UBND tỉnh chỉ đạo các địa phương huy động tối đa lực lượng từ công an đến các ban ngành địa phương, tăng tốc thu thập hồ sơ, bổ sung dữ liệu thiếu, đồng thời xử lý các điểm nghẽn ở từng xã.

Yêu cầu đặt ra hiện nay là phải giải quyết triệt để các "điểm nghẽn" tại các xã chưa bàn giao dữ liệu hoặc còn chậm trong công tác đối soát và làm giàu. Ngoài việc tăng tốc về tiến độ, các địa phương cần phối hợp chặt chẽ trong xử lý kỹ thuật, tăng cường rà soát thủ công và đẩy mạnh trách nhiệm giải trình trong từng công đoạn.

Chiến dịch làm sạch, làm giàu cơ sở dữ liệu đất đai tại Lào Cai không chỉ là nhiệm vụ hành chính đơn thuần, mà còn là bước đi chiến lược để xây dựng hệ thống dữ liệu nền tảng, phục vụ công tác quản lý đất đai hiệu quả, công khai, minh bạch và phát triển bền vững. Thành công của chiến dịch sẽ góp phần quan trọng vào việc hiện đại hóa nền hành chính, nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước và tạo điều kiện thuận lợi cho người dân, doanh nghiệp trong tiếp cận thông tin đất đai.