Sắc màu cổ kính của quần thể di tích

Quần thể di tích đình, đền, chùa Tiên Lục, huyện Lạng Giang, tỉnh Bắc Giang là khu di tích cấp quốc gia được xếp hạng năm 1989, gồm các công trình kiến trúc nghệ thuật: Chùa Phúc Quang, đền Tiên Lục, đình Thuận Hòa, đình Viễn Sơn và cây Dã hương. Trong đó, chùa Phúc Quang lưu giữ gần 100 pho tượng Phật, phần lớn từ thời Nguyễn (thế kỷ 19-20). Các địa điểm này nằm trong diện tích khoảng 1km² với không gian thơ mộng, cảnh sắc thiên nhiên thoáng đãng, núi đồi nhấp nhô đậm chất vùng quê trung du Bắc bộ.

Nhằm phát huy giá trị cây di sản này cùng với cụm di tích kiến trúc - nghệ thuật (đình, đền, chùa), ngày 13/5/2020, cụm di tích Tiên Lục được Chủ tịch Ủy ban Nhân dân tỉnh Bắc Giang công nhận là điểm du lịch của tỉnh. Ngày 12/1/2022, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch có quyết định đưa Lễ hội Tiên Lục là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia. Ngày 26/11/2024, Thủ tướng Chính phủ đã quyết định xếp hạng Quần thể di tích đình, đền, chùa Tiên Lục là Di tích quốc gia đặc biệt.

Điểm đặc sắc trong cụm di tích này là sự kỳ vĩ của Dã hương cổ thụ cao đến 36m, tán rộng phủ hai sào đất, gốc cây gần chục người ôm mới xuể, tới nay đã ngót 1.000 năm. Lá cây xanh tốt quanh năm, những chùm hoa nhỏ màu vàng nhạt, hương thơm dịu tỏa khắp một vùng. Vào thế kỷ XVIII, thời Vua Lê Cảnh Hưng (1740-1786) đã sắc phong cho cây là “Quốc chúa đô mộc dã đại vương”.

Đình Viễn Sơn toạ lạc trên một sườn đồi thấp kề sát cây Dã hương cổ thụ. Đình được xây dựng vào thế kỷ XVIII (thời Lê), thờ 2 vị thành hoàng làng là Cao Sơn và Quý Minh đã có công trong các cuộc đánh giặc ngoại xâm đem lại sự yên bình cho đất nước. Đình có quy mô không lớn nhưng lại nổi bật về nghệ thuật chạm khắc, công phu kỹ càng đến từng chi tiết nhỏ. 

Chùa Phúc Quang nằm trên đỉnh đồi thông có từ thế kỷ thứ XVIII. Tổng thể ngôi chùa gồm 35 gian làm theo lối kiến trúc "nội công ngoại quốc". Trong chùa còn lưu giữ được nhiều pho tượng cổ quý giá. Hiện nay, chùa có gần 100 pho tượng, trong đó nhiều pho thuộc loại cổ, quý hiếm. Hệ thống tượng phật trong chùa hoàn chỉnh, được xếp thứ tự từ thượng điện đến hai dãy hành lang, bên dưới gác chuông.

Cùng tọa lạc trên đồi thông là đền Tiên Lục nằm cách chùa Phúc Quang khoảng 30m, thờ 2 vị thần Cao Sơn và Quý Minh và có sắc phong do Vua Lê Cảnh Hưng ban tặng. Một điểm đến nữa là đình Thuận Hoà. Đình được xây dựng vào khoảng thế kỷ thứ XVIII, thờ hai vị Cao Sơn - Quý Minh. Hiện nay, trong đình còn lưu giữ nhiều đồ thờ có giá trị lịch sử.

Chùa Phúc Quang, đình Thuận Hòa, đình Viễn Sơn, đền Tiên Lục (đền Thánh Cả) và cây Dã hương gắn liền với không gian văn hóa lễ hội Tiên Lục, nơi người dân tưởng nhớ, tỏ lòng tri ân công đức của các vị thần đối với dân làng.

Lễ hội Tiên Lục vang danh xứ Kinh Bắc

Diễn ra vào cuối mùa xuân hằng năm, trong các ngày 18-19-20/3 Âm lịch, nhân dân xã Tiên Lục, huyện Lạng Giang lại tưng bừng mở hội. Lễ hội diễn ra ở các khu vực chính là chùa Phúc Quang, đền Tiên Lục, đình Thuận Hòa, đình Viễn Sơn và cây Dã hương.

Theo lịch sử để lại, lễ hội được tổ chức vào những ngày này, là nhân sự kiện khánh thành chùa Quang Phúc sau 3 năm chùa được trùng tu (20/3 năm Vĩnh Thịnh thứ 3 triều Lê, tức năm 1707). Lễ hội gồm hai phần: phần lễ và phần hội... Ngoài ra, còn Tổ chức triển lãm: Sinh vật cảnh; Hội thi chim; trưng bày các gian hàng giới thiệu sản phẩm nông nghiệp tiêu biểu trên địa bàn huyện Lạng Giang.

Về dự lễ hội Tiên Lục là về với miền đất cổ chứa đựng với nhiều giá trị truyền thống tốt đẹp của cha ông. Đặc sắc nhất phải kể đến phần rước kiệu của nhân dân các thôn, Đoàn rước dài, trong trang phục truyền thống với các đội khiêng chiêng chống, đội múa lân, đội cầm bát biểu, đội khiêng kiệu …

Lễ hội Tiên Lục là nơi lưu giữ những giá trị truyền thống văn hóa đặc sắc xứ Kinh Bắc từ bao đời, có ý nghĩa lớn lao về tinh thần của cộng đồng dân cư, thể hiện tình đoàn kết xóm làng của người Việt từ xa xưa. Bảo tồn, kế thừa, phát huy, phát triển những giá trị tích cực của lễ hội Tiên Lục là góp phần xây dựng nền văn hóa đậm đà bản sắc dân tộc Việt Nam.