Ngày 23/9, Hiệp hội Nông nghiệp Đức (DLG) khai mạc Hội nghị & Triển lãm AGRIFUTURE 2025 với chủ đề "Thực hành sạch và đổi mới xanh cho hệ thống lương thực-thực phẩm bền vững", đồng thời phối hợp với Mạng lưới Đối tác Nông nghiệp Thái Lan (FTA) tổ chức hội thảo chủ đề "Chấm dứt đốt rơm rạ: Thúc đẩy các giải pháp sinh khối bền vững sau thu hoạch".

Sự kiện thu hút 300 đại biểu tới tham dự, bao gồm các cơ quan quản lý, đại sứ quán các nước Brazil, Đan Mạch, Hà Lan, tham tán nông nghiệp, nhà nghiên cứu công nghệ trong nông nghiệp và các đối tác đến từ Đông Nam Á và nhiều quốc gia khác.

Hợp tác trước thách thức khu vực

Phát biểu khai mạc, bà Katharina Staske, Giám đốc điều hành DLG châu Á - Thái Bình Dương, nhấn mạnh: "Thái Lan và các quốc gia ASEAN đang đứng trước thách thức cấp bách về xử lý phụ phẩm nông nghiệp. Hiện có khoảng 40% lượng sinh khối tại Thái Lan chưa được tận dụng, chủ yếu bị đốt bỏ hoặc xử lý sai cách. AGRIFUTURE 2025 được tổ chức nhằm chia sẻ kinh nghiệm, tìm ra các giải pháp xử lý sau thu hoạch bền vững, tiến tới chấm dứt tình trạng đốt rơm rạ". 

Đại diện DLG khu vực cũng giới thiệu những đổi mới từ doanh nghiệp hàng đầu như Netafim, AxisTech và Kubota, với các giải pháp giảm phát thải, nông nghiệp thông minh thích ứng biến đổi khí hậu và tưới tiêu hiện đại. Theo bà: "Chỉ khi cùng hợp tác, chúng ta mới tìm ra được những sáng kiến xanh tạo ra thay đổi thực sự". 

Bộ Nông nghiệp và Hợp tác xã Thái Lan (MOAC) đã mang đến mô hình 3R (reduce-replace-recycle): giảm phát thải thông qua các tiêu chuẩn môi trường; thay thế việc đốt bằng cách khuyến khích chuyển đổi cây trồng giá trị cao, ít phụ phẩm; và tái chế phụ phẩm thành sản phẩm mới, sáng tạo. Trong đó, cơ giới hóa được coi là công cụ để biến phụ phẩm thành tài nguyên.

Ông Theerawut Chutinanthakun, Trưởng Nhóm nghiên cứu khí thải nông nghiệp (MOAC), cho rằng việc đốt phụ phẩm tiếp tục gây ra những đe dọa nghiêm trọng cho môi trường, sức khỏe cộng đồng và an ninh lương thực trong tương lai. Bộ Nông nghiệp và Hợp tác xã Thái Lan sẽ cùng các bên liên quan phối hợp thúc đẩy các giải pháp dựa vào khoa học và phù hợp để ứng phó hiệu quả với thách thức này.

Chính sách định hướng, giải pháp 3R cho nông dân

Để ứng phó với nạn đốt rơm rạ, Bộ Nông nghiệp và Hợp tác xã Thái Lan đã ban hành nhiều chính sách trọng điểm, tập trung thay đổi thói quen canh tác. Nông dân được khuyến khích chuyển đổi cây trồng truyền thống sang cây trồng giá trị cao hơn, như cây ăn quả, cây công nghiệp ngắn ngày: bơ, mắc ca hoặc gỗ sinh trưởng nhanh. Cách tiếp cận được cơ quan quản lý Thái Lan cho rằng giảm được lượng lớn phụ phẩm, tạo thêm thu nhập cho người trồng. 

Ngoài ra, thúc đẩy áp dụng tiêu chuẩn nông nghiệp bền vững, như chứng nhận GAP kiểm soát bụi mịn PM2.5 do các hoạt động nông nghiệp và quản lý phụ phẩm. Khu vực miền Trung và Đông Thái Lan đang là nơi trồng các cây chủ lực: mía, lúa, sắn, trong đó khối lượng phụ phẩm lớn nhất từ sắn.

Các phiên thảo luận song song tại AGRIFUTURE 2025 tập trung vào chiến lược quản lý cháy rừng, sự tham gia của cộng đồng địa phương trong việc từ bỏ tập quán đốt, và công nghệ sinh học để biến phụ phẩm sau thu hoạch thành vật liệu bền vững.

Các tham tán nông nghiệp từ Đại sứ quán Hà Lan và Brazil lưu ý rằng khủng hoảng ô nhiễm không khí ở Thái Lan, đặc biệt trong mùa đốt (3-5 tháng), đang đe dọa nghiêm trọng tới sức khỏe cộng đồng. "Người dân thành phố có thể sống ngoài vùng ô nhiễm, nhưng nông dân thì buộc phải thích ứng", các đại diện chia sẻ và khẳng định cần tìm các giải pháp thay thế khả thi, phù hợp với địa phương.

Ông Henning Hoy Nygaard, cố vấn Bộ trưởng - Đại sứ quán Đan Mạch, chia sẻ tiềm năng sinh khối của Thái Lan vượt 100 triệu tấn mỗi năm. Nếu coi sinh khối là nguồn tài nguyên, thì vừa tạo giá trị kinh tế, vừa giảm tác động môi trường.

AGRIFUTURE 2025 gửi đi thông điệp: giải pháp bền vững đòi hỏi cam kết tập thể. Chính sách là quan trọng, nhưng cần song hành với hỗ trợ thiết thực để nông dân áp dụng. Sự hợp tác giữa chính phủ, tổ chức quốc tế, viện nghiên cứu và khu vực tư nhân là chìa khóa để nông dân thay đổi tập quán mà không ảnh hưởng sinh kế.

Bằng cách đặt trọng tâm vào sử dụng phụ phẩm và giảm trình trạng đốt, AGRIFUTURE 2025 nhấn mạnh nông nghiệp bền vững gắn liền với sức khỏe môi trường. Từ đó, xây dựng tầm nhìn biến rác thải thành tài nguyên, ô nhiễm thành cơ hội, biến giải pháp địa phương thành mô hình khu vực. 

Mạng lưới Đối tác Nông nghiệp Thái Lan (FTA) khởi đầu từ sự hợp tác các chuyên gia nông nghiệp, nay đã phát triển thành một sáng kiến đa bên năng động, cam kết thúc đẩy nông nghiệp bền vững và giữ sạch môi trường không khí.

Tháng 10/2024, FTA đã tổ chức hội nghị đầu tiên về đốt rơm rạ trong nông nghiệp, cùng bàn giải pháp cho thách thức đốt rơm rạ và phụ phẩm. Hội nghị lần này đánh dấu hai năm duy trì nỗ lực, tiếp tục tạo ra các giải pháp thiết thực và gắn kết các đối tác thành viên.